×

"İnsanlara tapınma dini" nədir?

Tarix boyu bəzi cəmiyyətlərdə, Allahın insanlardan nə istədiyi deyil, insanların bir-birlərindən nə gözlədikləri daha əhəmiyyətli olmuşdur. Bəzi insanlar, Allahın haqq kitabında bildirdiyi hökmlərdən, insanlara əmr etdiyi həyat tərzindən xəbərsiz şəkildə, özlərini cəmiyyətin və yaşadıqları ictimai mühitin gözləntilərini yerinə yetirməyə şərtləndiriblər.
Dövrümüzdə Quran əxlaqını yaşamayan cəmiyyətlərə baxdığınız vaxt, Allahın əmr və qadağalarının bir çox insan tərəfindən tamamilə bilinmədiyini və tətbiq edilmədiyini asanlıqla görə bilərsiniz. Üstəlik, bir çox insan bu vəziyyətdən ötrü narahat olmaz. Allahın gücü, Onun rizasını qazanmağın nə qədər əhəmiyyətli olduğu, Onun əmrlərinə itaət edilmədikdə Allah Qatında necə qarşılıq alınacağı demək olar ki, heç düşünülmür və çox insan bu mövzuları ağlına belə gətirmir. Halbuki eyni insanlar ətraflarındakı insanların özləri barədə nə düşündükləri, özlərindən nə gözlədikləri, onlara özlərini daha çox bəyəndirmək, daha çox sevdirmək üçün nələr etməli olduqları kimi bir çox mövzuyla yaxından maraqlanarlar. Belələri insanlara, Allahdan daha çox sevgi və bağlılıq yönəldilən belə sistemin içində yaşayır və bunun yanlış ola biləcəyinə ehtimal belə vermirlər.

Bu, olduqca kökləşmiş, azğın bir düşüncə və həyat tərzi, insanların maddi və mənəvi imkanlarını səfərbər etmələrinə səbəb olan, hətta ömürlərini bu yolda qoyacaq qədər onları öz təsiri altına alan yanlış inanc formasıdır. Bu inanc forması, öz əmrləri və qadağaları, doğruları və yanlışları olan, üstəlik, hər kəsin də bunlara əməl etməsinə məcburiyyət gətirən batil bir dinə çevrilmişdir. Bu batil dinin yaşandığı cəmiyyətlərdə hər insan öz ictimai mühitinin gözləntiləri istiqamətində hazırlanmış bu proqram paketinə tabe olmaq məcburiyyətindədir. Çünki ancaq bu yolla, o insanların arasında yaşaya bilər. Əks halda təcrid olunub, alçaldılar. Digər insanlar, istər baxışları, istərsə də rəftar və danışıqlarıyla, özləriylə uyuşmayanları özlərindən aşağı hesab etdiklərini açıq şəkildə hiss etdirərlər.

Həmin insanın bu vəziyyətə düşməmək üçün, bütün gün ərzində, unutmadan və fasiləsiz şəkildə öz-özünə təkrarlamalı olduğu bəzi şüarları var. Məsələn, mənim barəmdə ayıqdır, ağıllıdır, gözəldir, şəndir, mehribandır, bacarıqlıdır desinlər, lakin əsla xəsisdir, eqoistdir, safdır, cahildir deməsinlər... Bu batil dinə tabe olan insan, bütün bunları, eynilə bir ibadət kimi, imtina etmədən və ləngitmədən böyük diqqətlə yerinə yetirər. Ətrafındakı insanların, özündən razı olacaqları bir şəxsiyyət formalaşdırmağa böyük səy göstərər. Diqqətlə davam etdirdiyi bu tətbiqlər nəticəsində, insanlara Allahdan daha çox dəyər verən, onların rizasını qazanmaq üçün önünə çıxan hər təklifi qəbul edən və bütün diqqətini insanlara yönəltmiş bir insana çevrilər. Artıq bu insan, insanların bir-birinə ibadət etdiyi batil bir dini sistemin içinə həbs olmuşdur. Gizlində yaşanan bu gizli dinin əzmkar mənsubuna çevrilmişdir.

Bu batil din, Allahı tərk edib insanlara tapınmağı əmr edən bir dindir. İnsanlara hərisliklə bağlanmağı simvolizə edən və adını "insanlara tapınma dini" qoya biləcəyimiz bu batil inanc əlinizdəki kitabın əsas mövzusunu təşkil edir. Allah, Quranın bir çox ayəsində insanları bu azğın inancdan xilas olub, yalnız Ona qulluq etməyə dəvət etmişdir. Bu ayələrdən birində belə buyurulur:

Siz Allahı qoyub ancaq bütlərə ibadət edir və yalan uydurursunuz. Şübhəsiz ki, Allahdan başqa ibadət etdikləriniz sizə ruzi verməyə qadir deyillər. Elə isə ruzini Allahdan diləyin, Ona ibadət edin və Ona şükür edin. Siz ancaq Ona qaytarılacaqsınız”. (Ənkəbut surəsi, 17)

Biz bu əsərdə, bəzi insanların həm dünyalarını, həm də axirətdəki sonsuz həyatlarını böyük təhlükə altına salan və onları, Allah yerinə Onun yaratmış olduğu insanları ilahlaşdırmağa (Allahı tənzih edirik) məcbur edən bu şeytani sistemin quruluşunu və insanları necə öz nəzarəti altına saldığını dövrümüzdən bəzi nümunələr verərək izah edəcəyik. Belə insanlara, özləri üçün hələ də vaxt olduğu halda, bu batil dinin cadusundan xilas olmaları üçün nələr etməli olduqlarını Quran ayələriylə açıqlayacağıq.
Unudulmamalıdır ki, bu azğın din, dünyadakı bəzi cəmiyyətləri nə qədər öz təsiri altına almış olsa da, ağla və güclü iradəyə malik bir insan üçün, bu batil sistemi yaşamaqdan imtina etmək olduqca asandır. Çünki ediləcək şey, yalnız Allaha səmimi iman etmək, Ondan başqa heç bir tanrı olmadığına qəti olaraq inanmaqdır. Allah, iman edən qullarının yolunu açar, onları doğru yoluna yönəldər. Quranı və Peyğəmbərimiz (s.ə.v)-in sünnəsini vəsilə edərək, yaşadıqları qaranlıq həyatdan xilas olmalarını təmin edər. Allah bir ayəsində möminləri belə müjdələyir:

Allah, iman edənlərin vəlisi (dostu və dəstəkçisi)dir. Onları zülmətlərdən nura çıxardar... (Bəqərə surəsi, 257)

"Allah həmişə yaxşı insanların tərəfindədir"

Adnan Oktar: "İnsanların doğru və gözəl olan şeydə birləşməsi o qədər də çətin deyil. Lakin israrla, doğru və gözəl şeyi müdafiə edənlər, çox iradəli, mətanətli və qətiyyətli olmalıdırlar. Başqa bir şey yoxdur. Yoxsa onsuz da Allah həmişə yaxşıların, gözəlliklərin, doğruların tərəfindədir, hadisələr də həmişə bu istiqamətdə inkişaf edər. Diqqət edirsinizsə, Allah bizə həmişə güc və imkan verir. Düzdür qarşımıza çox maneələr çıxır, daha çox maneə çıxır, lakin yollar həmişə açılır". (Hörmətli Adnan Oktarın 13 aprel 2011-ci il tarixli müsahibəsindən)

×

İnsan Allaha qulluq etmək üçün yaradıldı

İnsan Allahın yaratdıqları arasında şüurlu, doğru və yanlışı ayırd etmə bacarığına malik bir varlıqdır. Bundan ötrü də, Allahın varlığının dəlillərini, üstün yaratma gücünü qavraya biləcək, dünya və axirət həyatının əsil məqsədini anlaya biləcək potensiala sahibdir. Lakin sahib olduğu bu üstün xüsusiyyətlər ona bəzi məsuliyyətlər yükləyir. Çünki bütün bunları ağlıyla qavraya bilən bir insan, əsil qulluq etməli olduğu gücün Allah olduğunu və Allahdan başqa ilah olmadığını anlayar. Özünə dünya həyatında yüklənilən məsuliyyətin əslində Allaha iman etmək olduğunu dərk edər. Allah Quranda qullarına belə buyurur:

O, göyləri və yeri nümunəsiz olaraq yaradandır. Onun zövcəsi olmadığı halda övladı necə ola bilər? Hər şeyi O xəlq etmişdir. O, hər şeyi bilir. Budur sizin Rəbbiniz olan Allah. Ondan başqa məbud yoxdur. Hər şeyin Yaradıcısı Allahdır! Elə isə Ona ibadət edin! O, hər şeyi Qoruyandır. (Ənam surəsi, 101-102)

Bu çox açıq bir həqiqətdir ki, dünya həyatında axtarılan rahhatlıq, xoşbəxtlik və müvəffəqiyyətin təməlində insanların özlərinə yüklənilən məsuliyyəti bilmələri və yalnız Allaha qulluq etmələri yatır. Bu vəziyyət, ictimai baxımdan da keçərlidir və cəmiyyətdə müəyyən tarazlığın meydana gəlməsini təmin edir. Lakin əksi olduqda, yəni Allahın varlığını inkar edənlərin, Onun verəcəyi cəzadan və axirət gününün gətirəcəklərindən qorxmayanların sayı artdıqda, bəhs etdiyimiz bu tarazlıq pozular. İnsanların Allaha qul olduqlarını unudub başqa varlıqlara yönəlmələrinin mühüm nəticəsi olaraq, əxlaqi pozulma, insan münasibətlərindəki korlanma, mənfəətə əsaslanan əlaqələr, güclünün zəifi əzməsi, mərhəmətsizlik, zalımlıq, saxtakarlıq, düşmənçilik kimi şeylər cəmiyyətdə asanlıqla vüsət alar. Bunun nəticəsində isə, ailə və cəmiyyət nizamı, ölkə dincliyi və dünya sülhü təhlükə altına girər. Quranda, insanların Allahın əmrlərinə itaət etməyib nəfslərinin istəklərinə uymalarının, insanlar arasında ciddi degenerasiya yaradacağı belə bildirilir:

Əgər haqq onların nəfslərinin istəklərinə tabe olsaydı, göylər, yer və onlarda olanlar fəsada uğrayardı. Doğrusu, Biz onlara Zikr gətirdik, onlar isə özlərinə verilən Zikrdən üz döndərirlər. (Muminun surəsi, 71)

Hal-hazırda insanların əksəriyyəti, yaşadıqları və həmişə gileyləndikləri degenerasiyanın kökündəki səbəblərin, öz eqoist istəklərinə uymalarının və Allaha şərik qoşmalarının səbəb olduğunu düşünməzlər. Bundan ötrü də, çıxış yolunu müxtəlif şeylərdə axtararlar. Yalnız iqtisadi, ictimai və mədəni islahatlar apararaq, ölkənin zənginliyini artıraraq və texnologiyasını inkişaf etdirərək problemlərini həll edə biləcəklərini düşünərlər. Halbuki şirkdən tamamilə qurtulmadan və insanlarda güclü Allah inancı yaratmadan, bu üsulları tətbiq etmək qəti çıxış yolu gətirməz. Həmişə yeni çıxış yolları tapılmasına baxmayaraq, Allahın əmr etdiyi gözəl əxlaqa zidd hərəkətlərin davam etdirilməsindən ötrü, heç bir qəti müvəffəqiyyət qazanılmaz.

İnsanların yaşadıqları bu qaranlıq və ürküdücü həyat tərzindən xilas olmalarının, rahatlıq və əmin-amanlığın hökm sürdüyü mühit içində yaşaya bilmələrinin tək yolu var. Bu yol, cəmiyyəti meydana gətirən fərdlərin "insanlara tapınma dini"nin pəncəsindən xilas olmaları, yalnız Allaha iman etmələri və Allahın Qurandakı bildirdiyi əmrlərini yerinə yetirib qadağalarını pozmamaqdır. Bu, bütün insanlar üçün mütləq qurtuluş deməkdir. Çünki insanı Allah yaratmışdır və onun ruhunun nəyə ehtiyac duyduğunu da ən yaxşı Allah bilir. Quranda bu həqiqət belə bildirilir:

Allah, Onun rizasını arayan şəxsləri bu Kitabla əmin-amanlıq yollarına yönəldir, onları Öz icazəsi ilə zülmətlərdən nura çıxarır və düz yola yönəldir.
(Maidə surəsi, 16)

×

Şirk qoşan bir cəmiyyət hansı vəziyyətə düşər?

Bir cəmiyyətdə "insanlara tapınma dini"nin hakim olduğunu anlamağımızı təmin edəcək bəzi əlamətlər vardır. Bunlar arasındakı ən təməl əlamət, Allahın varlığını və hər an özləriylə birlikdə olduğunu unutmalarının insanlarda yaratdığı qafil rəftarlardır. Bu rəftarları mənimsəyən və Allahın rizasını unudub insanların özündən istədiklərini (din əxlaqına zidd olsa belə) gözü yumulu halda yerinə yetirən bir insan, özünə edilən hər cür təhqiri və alçaldıcı hərəkəti də gözə almış olar.

Buna, dəstələrinə qoşulmağı istədiyi insanlar, özü barədə “uyğundur” desinlər və aralarına qəbul etsinlər deyə, Quran əxlaqına tamamilə zidd rəftarlar edən biri nümunə olaraq verilə bilər. Səhvlik etdiyini bildiyi halda, yalnız insanlar özünü bəyənməsi üçün, hər cür çirkin rəftarı edə bilən bir insan, həm dünyada bunun vicdan əzabını yaşayar, həm də axirətdə səmimiyyətsizliyinin qarşılığını alar. Bu insan, insanların gözünə girdiyini zənn etdiyi halda, Allah onun əsil niyyətini tamamilə bilir. O, Allahı unutmuşdur, lakin Allah onu hər an görür və qəlbində gizlətdiyi niyyətini bilir. İnsanlar bu rəftarı qarşısında onun barəsində müsbət düşüncələrə sahib olsalar da, Allah həmin bu insanın səmimiyyətsiz olduğunu bilir.

Məsələn, olduqca pis əxlaqa sahib olduğuna, kasıb və ehtiyac sahibi insanların haqqını yediyinə, Allahın qadağan etdiyi yolla haqsız qazanc əldə etdiyinə şahid olmasına baxmayaraq, yalnız özünün yüksəlməsi üçün, müdirinin bütün bu çirkin rəftarlarını görməzliyə vuran insanı da Allah görür. Bu insan, həm müdirinin özü barədə; "çalışqan və çox sadiqdir" deməsi üçün var gücüylə çalışdığı, həm də Allahın haram etdiyi hərəkətə göz yumduğu bir vaxtda, Allah onun bütün düşüncələrinə və sözlərinə şahid olar. Allah rizasını qazanmaq üçün heç bir səy göstərmədiyi halda, hər hansı insanın rizasını qazanmaq üçün etdikləri, Allah Qatında yazılır.

Məhz bu cür yanlış inanclara sahib insanlar, qarşı tərəfdə təsir oyadaraq, onları razı salmaq üçün, sanki iplərini insanların idarə etdiyi bir kuklaya çevrilər və özlərindən istəniləni (doğru, yanlış, haram, halal demədən) tam şəkildə yerinə yetirərlər. Sırf dünyəvi arzularını və bəzi nəfsani istəklərini təmin edə bilmək üçün, Allahı unutduran, Onun rizasını güdməkdən uzaqlaşdıran bu batil sistemin bir parçası olmağı qəbul edərlər. İnsan heysiyyətini sındıran, insanı alçaldan, bəsitləşdirən bir həyat tərzini mənimsəməyi gözə alar, başqa insanların boyunduruğu altında, imanın gətirdiyi insani heybəti itirmiş şəkildə yaşayarlar. Bunun nəticəsində də, bir-birlərinə qarşı olduqca səmimiyyətsiz, ədəbsiz və iki üzlü rəftarlar edər, həqiqi mənada sevgini bilməyən, yalnız öz mənfəətləri üçün yaşayan ürküdücü bir insan cəmiyyətinin yaranmasına səbəb olarlar. Özlərini, həqiqi dostluğun yaşanmadığı, tamamilə mənfəətə əsaslanan əlaqələrin hakim olduğu bir sistemin içinə həbs edərlər. Öz əlləriylə qurduqları bu sistem içində isə, İsra surəsində bildirildiyi kimi, Allahın köməyindən və mərhəmətindən uzaq şəkildə tənha və köməksiz qalarlar:

Allahla yanaşı başqa ilahlar qəbul etmə, yoxsa zəlil və tənha (köməksiz) qalarsan. (İsra surəsi, 22)

Şirk qoşaraq "insanlara tapınma dini"nin mənsubu olan insanların bu vəziyyətə düşmələrinin kökündəki bəzi səbəbləri belə sadalaya bilərik;

Allahı unudaraq insanların rizasını qazanmağa çalışarlar
Şirk qoşan insanlar Allahın varlığını və kainat üzərindəki mütləq hakimiyyətini unudublar. Bu qəflətdən ötrü də, özlərinin müstəqil gücə sahib olduqlarını zənn edərlər. İstədikləri hər şeyi edə biləcəklərini, istədikləri həyatı planladıqları kimi yaşaya biləcəklərini, heç kəsin onlara qarışa bilməyəcəyini, öz həyatlarına hakim ola biləcəklərini düşünürlər. Heç kəsin üzərlərində hakim olmasını qəbul etməz və asi xarakterə sahib olarlar. Allahın sonsuz gücünü, hər şeyi nəzarəti altında saxladığını, özlərinin isə, aciz qul olduqlarını görməzlikdən gələrlər. Bütün kainatın, Allahın müəyyənləşdirdiyi taleyi olduğunu və heç bir varlığın, özü üçün müəyyənləşdirilmiş olan bu taledən kənara çıxa bilməyəcəyini qavraya bilməzlər. Nəticə etibarilə də, dünyada yalnız öz arzu və istəklərini gerçəkləşdirəcəkləri bir həyat tərzi yaşamağa çalışarlar; Allahın rizasını görməzlikdən gələrlər.

Halbuki bu insanlar, həqiqətlərdən xəbərsiz şəkildə özlərini bu qədər məsuliyyətsiz hiss etdikləri, yəni Allahın varlığını unutduqları halda, Allah hər an onlarla birlikdədir. Etdikləri hər şeyi görür, Allahı unudub insanların rizasını qazanmaq üçün göstərdikləri səyi bilir. Məsələn, birinə olan sevgisini sübut edə bilmək və onun sevgisini qazana bilmək üçün, bir insanın göstərdiyi səyə, özünü ona sevdirəcək rəftarlar göstərməkdəki həssaslığına, bir sözlə, etdiyi hər şeyə Allah şahiddir. Quranda, Allaha şirk qoşanların insanların rizasını qazanmaq üçün göstərdikləri səylər belə bildirilir:

İnsanlardan elələri də vardır ki, Allahdan qeyrilərini Ona tay tutur, onları da Allahı sevdikləri kimi sevirlər. İman gətirənlərin isə Allaha olan sevgisi daha güclüdür... (Bəqərə surəsi, 165)

Bu xarakterə sahib bir insan, sevdiyi insanın özü barəsində; "məni həqiqətən sevir, mənə dəyər verir" deməsi üçün, göstərdiyi bu böyük şövqü və istəyi Allaha qarşı göstərməsi tələb olunduqda bu təklifi qəbul etməz. Məsələn, beş vaxt namaz qılması tələb olunsa, böyük ehtimalla bu təklifi qəbul etməz. İmkanlarının və vaxtının məhdud olduğu, fasiləsiz iş rejimi şəraitində namaza vaxt ayıra bilməyəcəyi kimi, bəhanələr irəli sürər. Çünki bu ibadəti yerinə yetirdiyi təqdirdə demək olar ki, ictimai ətrafındakı heç kəs onu tərifləməyəcək və alqışlamayacaq. Yəni onun yanlış dünyagörüşünə görə, bu ibadəti yerinə yetirməyin onun üçün, müəyyən faydası olmayacaq. Hətta insanların onlar barədə, "namaz qılır, dinə üz tutdu, çox dəyişdi" deməmələri üçün belə, bu ibadəti etməkdən imtina edə biləcək qədər qafil ola bilər. Etdiyi bu seçim nəticəsində, müəyyən sayda insanın rəğbətini və səthi sevgisini qazandığı halda, Allahın, qulları üçün fərz buyurduğu mühüm bir ibadəti yerinə yetirməyərək Onun sonsuz sevgisini və rəhmətini itirdiyini dərk etmir.
Məhz bundan ötrü də, Allah Quranda qullarını insanların rizasını qazanmağa çalışıb Öz rizasını qazanmağı unutma təhlükəsinə qarşı xəbərdar etmişdir. İnsanların şirkin istənilən formasından imtina edib, Özünə yönəlmələrini və namaz qılmalarını bir ayədə belə əmr etmişdir:

“Sidq ürəkdən xalis bağlılar” olaraq, Ona tərəf yönəlin və Ondan qorxun, dosdoğru namaz qılın və müşriklərdən olmayın. (Rum surəsi, 31)

İnsanlardan, Allahdan qorxduqlarından daha çox qorxmaları
Bir gücə və ya hadisəyə qarşı qəlbində ciddi qorxu hiss keçirmək, insana bir çox şeyi ən yaxşı şəkildə edə biləcəyi iradə verər. Bu qorxunun dərəcəsi, öz iradəsiylə edə bilməyəcəyini düşündüyü hadisələr qarşısında belə, insana gözlənilməz şəkildə qəti və konkret qərarlar aldırar.

İnsanlar qəlblərində yaşadıqları dərin qorxu hissinin dərəcəsinə görə, özlərindən istənilən hər şeyi edə biləcək hala gələrlər. Məsələn, yoxluq çəkən və təcili surətdə pula ehtiyac duyan bir insan, aldığı iş təklifi qarşısında bu işə girə bilmək üçün, əlindən gələn hər şeyi edər. Qarşısına çıxan bu fürsəti qaçırmağı gözə ala bilməz. İşlə əlaqədar görüşdüyü insanlara özünü ən yaxşı halıyla tanıtmağa diqqət yetirər. Səhv etməkdən qorxar. Qarşısındakı insanlara olduqca hörmətli davranar, onların, şəxsiyyətinə və iş təcrübəsinə güvənmələri üçün əlindən gələn hər cür diqqəti göstərər. Həmin iş yerinin qanunları, orada işləyən insanlarda axtarılan xüsusiyyətlərin nə olduğu kimi məlumatları görüşdən əvvəl öyrənməyə çalışar, görüş vaxtı da bu xüsusiyyətlərə zidd olan ifadələr işlətməməyə diqqət göstərər. Bir an belə dalğın olmaz və ya qeyri-münasib rəftar göstərməz. Gələcəyi barədəki bitməyən qorxusu və narahatlıqları onu ayıq saxlayar. İş yerinin səlahiyyətli şəxslərinin görüşdən sonra özü barədə müsbət qərar vermələri və özü barədə fikir bildirərkən "tam axtardığımız insan" demələri üçün əlindən gələn hər cür səyi göstərər.

Başqa bir insan da, yanında işlədiyi iş sahibinin şirkət içində görmək istəmədiyi hərəkətləri edərkən tutulmaqdan çox qorxar. İşinə yubanmamağa, xüsusi telefon danışıqları aparmamağa, bir sözlə, həmin iş yerində qeyri-münasib rəftarlar göstərməməyə diqqət göstərər. Digər şirkət işçilərini də, bu mövzulara diqqət göstərməli barəsində xəbərdar edər. Özünə işində intizamlı olmayan, ciddiyyətsiz bir insan deyilməsindən çox qorxar. Çünki bu kimi mənfi rəylər, dünyada maddi itkiyə məruz qalmasına səbəb olacaq, yaxşı bir həyat yaşamasına mane olacaq. Əlbəttə ki, bir insan işində intizamlı olmalı, qeyri-münasib rəftarlar göstərməkdən çəkinməlidir. Lakin burada yanlış olan, bir insanın bu gözəl rəftarları, yalnız insanlardan qorxduğu və onlardan çəkindiyi üçün etməsidir ki, belə xarakterdə onsuz da gözəl rəftarlar daimi ola bilməz. Allahdan qorxmayan bir insan, insanların özünü görməyəcəyinə və onların əks reaksiyasıyla üzləşməyəcəyinə inandığı hallarda, bu intizama uymayan istənilən rəftarı asanlıqla göstərə bilər. Məhz buna görə də, insan gözəl rəftarlar göstərərkən də çox mühüm bir həqiqəti unutmamalıdır. Bu həqiqət, qorxulmalı olan yeganə güc sahibinin Allah olmasıdır. İnsanların, qarşılarında həyəcanlandıqları, qorxu hissinə qapıldıqları, gözlərində böyütdükləri insanları və hadisələri yaradan və öz nəzarəti altında saxlayan Allahdır. Allah Qatında onların nə zənginliklərinin, nə də güclərinin əhəmiyyəti var. Tək əhəmiyyətli şey, təqvaları və gözəl əxlaqlarıdır. Həmçinin insanlar yalnız talelərində müəyyənləşdirilmiş hadisələrlə qarşılaşırlar. Bu nümunədəki insanın taleyində o işə girməsi müəyyənləşdirilsə, Allahdan başqa heç bir güc bu nəticəni dəyişdirə bilməz. Hətta nə qədər yanlış, nə qədər böyük axmaqlıqlar etsə də, Allah istədiyi təqdirdə, həmin insan o işə girər. Lakin taleyində başqa şey müəyyənləşdirilibsə də, belə olan halda, istənilən səyi göstərsə də, o işə girə bilməz. Allahın müəyyənləşdirdiyi taledən kənara çıxa bilməz. Quranda bütün hadisələrin Allahın məlumatı daxilində gerçəkləşdiyi belə bildirilir:

Yer üzündə baş verən və sizin başınıza gələn elə bir müsibət yoxdur ki, Biz onu yaratmamışdan əvvəl o, Yazıda müəyyən edilmiş olmasın. Şübhəsiz ki, bu, Allah üçün çox asandır. (Hədid surəsi, 22)

Unudulmamalıdır ki, burada nümunə olaraq bəhs etdiyimiz insan, hələ o işə girə bilmədən ölə bilər. O zaman həyatı boyu yaşadığı dünyəvi qorxuların, insanlara isnad etdiyi müstəqil gücün mənası da qalmaz. Göstərdiyi bütün səylər hədər gedər. Axirət günü, qənaətlərinə böyük əhəmiyyət verdiyi insanların heç biri özünə dəstək verə bilməz. Həyatı boyu Allahın rizasını görməzlikdən gəlib insanları rizasını qazanmağa çalışaraq etdiklərinin qarşılığını min il deyil, on min il deyil, milyon və ya milyard il belə deyil, sonsuza qədər davam edəcək cəhənnəm əzabı içində qalaraq alacaq. Həyatı boyu etdiklərindən ötrü tövbə edib bağışlanma diləmədiyi halda Allah, bu insanı işlədiyi günahlardan və etdiyi pisliklərdən ötrü, sonsuz cəhənnəm həyatına məhkum şəkildə yaşada bilər.

Məhz bütün bu həqiqətlər əsasında düşünüldükdə, Allah qorxusunun bütün bu qorxulardan daha üstün olduğu daha yaxşı aydın olacaq. Quranda "...Allahdan qorxun və bilin ki, siz Onun hüzuruna toplanacaqsınız" (Bəqərə surəsi, 203) şəklində bildirilərək bu böyük həqiqətə diqqət çəkilir.

"Allahdan başqa bir şeydən qorxmaq haramdır"
Adnan Oktar: Mən yalnız Allahdan qorxuram. Allahdan başqa bir şeydən qorxmaq haramdır. Allah ayəsində bunu qadağan etmişdir və O: "yalnız Məndən qorxun!" deyir. Onsuz da çox məntiqsizdir, Allahın yaratdığı varlıqlar, Allahın təcəllisi olaraq meydana gəlir. Yəni Allahdan başqa qorxulacaq bir şey yoxdur, nə üçün insanlardan qorxaq? (Hörmətli Adnan Oktarın 13 iyul 2009-ci il tarixli müsahibəsindən)

×

Bəzi insanları bu batil dini yaşamağa sövq edən yanlış məntiqlər

Bəzi insanlar, İslam dininin hökmlərini yerinə yetirmək, əmr və qadağalarına uyğun həyat tərzi yaşamaq mövzusunda könülsüz davranırlar. Lakin həmin bu insanlar, sanki insanları ilahlaşdıran (Allahı tənzih edirik) bir sistemin içində yaşamaq mövzusunda olduqca istəklidirlər. Məhz bu iki zidd vəziyyət, dərhal ağla insanlara tapınma dininin "insanları hansı vədlərlə aldatdığı" sualını gətirir. Bu sual üzərində düşündükdə isə, qarşımıza, belə insanların Allahın qüdrətini qavramaq məsələsində böyük çatışmazlıq içində olduqları həqiqəti çıxır.
Allahın gücünün sonsuzluğunu və kainatı yaratma məqsədini anlamayan insanlar, həyatlarını öz qoyduqları, Quran əxlaqına uyğun olmayan, cahil məntiqlərlə yaşamağa çalışırlar. Bu məntiqlər bir tərəfdən insanlara tapınma dininin əsaslarını meydana gətirərkən, digər tərəfdən insanların bu batil dini yaşamaq mövzusunda ortaya atdıqları bəhanələri meydana gətirər. Halbuki Allah Quranda yanlış səbəblər və məntiqlər irəli sürərək, küfrlərini öz aləmlərində qanuni göstərmək istəyənlər barədə; "onlar cahiliyyə dövrünün hökmünümü istəyirlər? Qəti inanan bir camaat üçün Allahdan daha yaxşı hökm verən kim ola bilər?" (Maidə surəsi, 50) deyə bildirir.

Bu hissədə, insanların Allahın haqq dinini yaşamaq əvəzinə insanları razı salmağa istiqamətli batil dini yaşayarkən, hansı yanlış səbəblər gətirdiklərindən danışılacaq. Bu yanlış məntiqlərdən bəziləri belədir:

"Həyatın həqiqətləri" yanlışlığı
Allah insanların, həyatlarının hər anını, Quranda bildirdiyi hökmlər, əmrlər və qadağalar çərçivəsində nizamlamalarını istəyir. Quran, insanların doğrunu yanlışdan ayırd etməsini təmin edən, onlara gözəl və çirkin davranışların nələr olduğunu bildirən, Allahın razı olacağı və olmayacağı rəftarların hansılar olduğunu xəbər verən rəhbərdir. Bundan ötrü də, Allah Ənam surəsində insanların bu mübarək Kitaba tabe olmalarını belə əmr edir:

Bu, Bizim nazil etdiyimiz mübarək bir Kitabdır. Ona tabe olun və Allahdan qorxun ki, bəlkə sizə rəhm oluna. (Ənam surəsi, 155)

Lakin insanların böyük hissəsi həyatlarını Qurandakı hökmlər və əxlaq anlayışı çərçivəsində nizamlamazlar. Hətta Quranın Allahın əmrlərinin qeyd olunduğu və tabe olmalı olduqları bir kitab olduğunu belə düşünməzlər. Din əxlaqının və Quranın bütün həyatları üçün, nə qədər əhəmiyyətli olduğunu qavraya bilməzlər. Din əxlaqının ancaq bir neçə məhdud mövzuda həyatlarına yön verə biləcəyini zənn edərək yanılarlar. Çətinlik və sıxıntı içində qalmaları, böyük təhlükəylə üzləşmələri, ciddi və əzab verici narahatlıq hissi yaşamaları, öz gücləriylə yox edə bilmədikləri qorxu hissi keçirmələri və ya ölüm kimi ciddi hadisələrlə qarşılaşmaları vəziyyətlərindən başqa digər hallarda, öz zəif ağıllarıyla, Allaha sığınma ehtiyacı duymazlar. Din əxlaqının yaşanmasının, bütün insanlar üçün zəruri olduğunu qavraya bilməzlər. Bundan ötrü də, bu əxlaqdakı insanlar din əxlaqından həyatları boyu mümkün qədər uzaq dayanmağa, dinlə əlaqədar heç bir şeyi aralarında danışmamağa diqqət göstərərlər. Allahın adını xatırlamaqdan belə çəkinərlər.

Halbuki insanların yaşaya bilmək üçün, mütləq Allahın hökmlərinə, Kitabında bildirdiyi gözəl əxlaqa ehtiyacları var. İnsan üçün asan və gözəl olan, bizi yaradan Rəbbimizin Kitabındakı əxlaqı yaşamaqdır. Bu əxlaq olmadan, sağlam cəmiyyət strukturunun yaranmasını düşünmək olmaz. Çünki insanın fitrətini, yəni yaradılışdan qaynaqlanan xarakterini düşünmədən ortaya atılan hər cür qanun, istər insanlar, istərsə də cəmiyyətlər üzərində pozucu təsir yaradar və cəmiyyətlərin korlanmasına səbəb olar. Cəmiyyət ciddi ictimai qarışıqlığa sövq edilər, insan münasibətləri pisləşər. Bunların nəticəsində isə, dünya, müharibələrdən, qarışıqlıqdan və zülmdən xilas ola bilməz. Fərdlər də din əxlaqından uzaqlaşıb cahil sistemin qanunlarına tabe olmağa çalışdıqca mənəvi və fiziki cəhətdən müxtəlif problemlərə məruz qalarlar.

Hal-hazırda bütün bu mənfi nəticələrin bir çox ölkədə geniş şəkildə yaşanmasına baxmayaraq, səmimi iman sahiblərini çıxmaq şərtiylə, yerdə qalan insanlar; "əlbəttə ki, din var, lakin bir də həyatın həqiqətləri var" yanlış fikri ilə cahil sistemi yaşatmağa davam edirlər. Bu sistemin təməli din əxlaqının, həyatdakı mütləq zəruriliyini inkar etmək üzərində qurulmuşdur. Bu yanlış məntiqə görə insanların din əxlaqının normaları çərçivəsində yaşaması praktik cəhətdən qeyri-mümkündür. Həmin bu insanlar; din əxlaqı gündəlik həyata daxil edilsə, insanın, dünyanın hər cür nemətindən məhrum qalacağını, dəyişməz həyat tərzi yaşayacağını zənn edərək yanılırlar. Din əxlaqını yaşamağın, guya insanların həyatdan zövq almasına mane olacağını zənn edərlər. Əlbəttə ki, bu, həqiqətlərlə əlaqəsiz düşüncədir. Din əxlaqı, insan ruhunun ən rahat olacağı, ən dinc və yaradıcı olacağı bir cəmiyyət həyatı meydana gətirər. "Həyatın həqiqətləri yalanı"ndan xilas olub, bu üstün əxlaqı yaşayan insanlar, cəmiyyətdə ən sağlam ruh halına sahib, gözəlliklərdən ən çox razı qalan insanlardır, həmişə sülh, tolerantlıq və fədakarlıq mühitinin formalaşmasında aparıcı rol oynayarlar.

Din əxlaqından uzaq insanlar isə, öz zəif ağıllarına görə gözəl əxlaq göstərməyi acizlik və saflıq kimi qiymətləndirərlər. Məsələn, bir insanın, başqaları üçün nə qədər fədakarlıq edirsə etsin qarşılığında, eqoizm və vicdansızlıqdan başqa bir şey görməyəcəyinə, dolayısilə fədakarlıq etməklə ağılsız mövqeyə düşəcəyinə inanarlar. Bundan ötrü də, bir çox cəmiyyətdə fədakarlıq edən insana; "yaxşı niyyətlidir, lakin safdır" gözüylə baxılar. Çünki heç bir mənfəəti olmadığı halda, başqasına yaxşılıq edir və etdiyi üçün, qarşılıq tələb etmir. Onlara görə eqoistliyə eqoistlik, kinə kin, düşmənçiliyə düşmənçilik, sevgisizliyə sevgisizliklə cavab vermək həyatın həqiqi üzünü əks etdirir.

Eləcə də, qarşısındakının, özünə həmişə pislik edən, zərər verən bir insan olmasına baxmayaraq, ona yaxşı davranan, onun yaxşı xasiyyətli olması üçün çalışan, özünə etdiyi pislikləri bağışlayan bir insanın etdiyi bu yaxşılıq, cahil cəmiyyət tərəfindən konkret ağılsızlıq kimi qiymətləndirilər. Bəzi insanlar göstərdiyi gözəl əxlaqdan ötrü həmin insanı; "necə də safdır, mən olsaydım fürsət olduğu halda, intiqam alardım, lazımi cavabı verərdim" kimi sözlərlə alçaldarlar. Çünki Quran əxlaqından uzaq insanların sahib olduğu "həyatın həqiqətləri" məntiqinə görə pisliyə pisliklə cavab vermək guya ən doğru davranışdır. Cahil əxlaqda xeyli rəğbətlə qarşılanılan bu yanlış məntiq, bir düşmənin heç vaxt həqiqi dost ola bilməyəcəyi səhvini müdafiə edir. Bundan ötrü də, insanın nə qədər yaxşılıq edirsə etsin, aradakı düşmənçiliyin yox olmayacağına, əksinə yalnız yaxşılıq edən tərəfin itirmiş olacağına inanılar. Cəmiyyət bu insana, özünə edilən pisliyi qavrayıb dərk edə bilməmiş, aciz insan gözüylə baxar.

Bu yanlış məntiq içində yaşayan insanlar, öz ağıllarınca alçaldıqlarını düşündükləri bu vəziyyətə düşməmək üçün, həyatın həqiqətləri məntiqinə möhkəm şəkildə sarılmalı və insanların reaksiyalarını, rəylərini, düşüncələrini çox yaxşı izləməli olduqlarını düşünərlər. Çünki bəhs etdiyimiz insan, insanların nə dediyinə həddindən çox əhəmiyyət verər və özünü insanlara nə qədər bəyəndirsə cəmiyyətdə də bir o qədər yaxşı yer tutacağına inanar. Cəmiyyət razı qaldıqdan sonra, hər cür çirkin rəftarı göstərməyin, dünyəvi hədəflərinə çata bilməsi üçün, mütləq işlədiməli olan bir üsul olduğunu düşünər.

Halbuki Quranda Allahın insanlardan, səmimi və yalnız Öz rizasını qazanmağı güdən, heç kəsin nə deyəcəyini düşünməyən, gözəl bir əxlaq istədiyi bildirilir. Rəbbimiz qulları arasında, burada bəhs edilən cahil məntiqin tam əksi olan bir əxlaqın hakim olmasını əmr edir. Buna görə də, bir insan ancaq özünə edilən pisliyə yaxşılıqla cavab verdiyi təqdirdə, Allah Qatında yaxşı bir insan ola bilər. Həmçinin bu rəftar, düşmənçilik yerinə güclü dostluqların qurulmasına vəsilə olan mühüm bir addımdır. Allah bunun nəticəsini Quranda belə müjdələyir:

Yaxşılıqla pislik eyni ola bilməz. Sən pisliyi yaxşılıqla dəf et! O zaman səninlə ədavət aparan kimsə sanki mehriban bir dost olar. (Fussilət surəsi, 34)

Yalnız pisliyə verilən qarşılıqda deyil, hər cür davranışda Quran əxlaqını mənimsəmək yeganə qurtuluş yoludur. Həyatın əsil məqsədi Allahın razı olacağı bir qul olmaq, bunun üçün qarşılıqsız yaxşılıq etmək, fədakarlıq göstərmək, dürüst, ədalətli, səbirli, yaxşılığı əmr edib pislikdən çəkindirməkdə qətiyyətli, qeyd-şərtsiz Allahın rizasını qazanmağa çalışan bir insan olmaqdır. Lakin Quranda bildirilən əxlaqı mənimsəməyən cahil insanlar, həyatları boyu çəkişmə, döyüş, narahatlıq içində yaşayar və bunun həyatın həqiqəti olduğunu zənn edərlər. Saxtakarlıq etmədən, mənfəətpərəst, hiyləgər, iki üzlü olmadan yalnız gözəl əxlaqlı olaraq rahat həyat yaşanıla biləcəyinə qətiyyən ehtimal verməzlər. Dünyanın, öz deyimləriylə; "qurdlar süfrəsi" və ya "yalnız güclülərin həyatda qala bildiyi bir meydan" olduğuna inanarlar. Sonsuzadək davam edəcək axirət həyatının varlığını unudaraq, yalnız qısa dünya həyatına istiqamətli həyat tərzi yaşadıqları üçün; "dünyada nə etsəm cəza almaram" yanlış düşüncəsiylə din əxlaqını tərk edərək yaşayarlar. Qanunlarını insanların uydurduğu saxta bir dünyada qısılıb qalar, sanki ilah hesab etdikləri insanlara (Allahı tənzih edirik) tamamilə kölə kimi bağlanarlar. Bunun nəticəsində isə, Allahın əmrlərinə tabe olmamağın gətirdiyi ağır nəticələrə dözmək məcburiyyətində qalar; dünyada alçaldıcı həyat yaşayar, axirətdə isə bundan olduqca ağrılı əzabla qarşılaşarlar. Onların bu vəziyyəti Quranda belə bildirilir:

Müşriklər Allaha qoşduqları şəriklərini gördükdə deyəcəklər: “Ey Rəbbimiz! Bunlar bizim Səndən başqa ibadət etdiyimiz şəriklərimizdir!” Bütlər isə onlara: “Şübhəsiz ki, siz yalançısınız!” deyə cavab qaytaracaqlar. O gün müşriklər Allaha təslim olduqlarını bildirəcək və uydurduqları bütlər onlardan uzaqlaşıb qeyb olacaqlar. Kafir olub insanları Allah yolundan sapdıranlara törətdikləri fitnə-fəsada görə əzab üstündən əzab artıracağıq. (Nəhl surəsi, 86-88)

Sonra da onlara deyiləcəkdir: “Haradadır şərik qoşduqlarınız – Allahdan başqa ibadət etdikləriniz?” Onlar deyəcəklər: “Onlar bizi qoyub qaçdılar. Xeyr, biz öncə də heç bir şeyə ibadət etmirdik!” Allah kafirləri beləcə azğınlığa salar. “Bu sizin yer üzündə nahaq yerə sevinməyinizə və qürrələnməyinizə görədir! İçində əbədi qalacağınız Cəhənnəmin qapılarına girin!” Təkəbbürlülərin yeri necə də pisdir! (Mömin surəsi, 73-76)

"Əksəriyyət edir" yanlışlığı
Bir çox insanın, din əxlaqının tələblərini yerinə yetirməsinə mane olan səbəblərdən biri də, başdan bəri üzərində dayandığımız kimi, bu insanları içində yaşadıqları cəmiyyətin özləri barədə nə deyəcəyindən, nə düşünəcəyindən asılı hala gətirən "insanlara tapınma dini"dir. Bu batil din, gücünü "əksəriyyət edir" yanlışlığından alır. Çünki bəzi cəmiyyətlərdəki insanların böyük hissəsi insanlara tapınma dininin batil həyat tərzini mənimsəmişdir. Bu da ümumiyyətlə atadan oğula keçən, heç kəsin etiraz etməyə gücünün çatmadığı batil bir ənənəyə çevrilmişdir. Eləcə də, bu insanların cəmiyyətin say etibarilə əksəriyyətini təşkil etdiyi kimi, görünmələri bəzi insanları da yanlış istiqamətləndirir, onları haqsız çoxluğun yaşadığı həyat tərzinin və itaət etdikləri qanunların doğru olduğuna inandırır. Halbuki Quranda Allah müsəlmanlara belə əmr edir:

Onların aralarında Allahın sənə nazil etdiyi Kitabla hökm ver və onların istəklərinə tabe olma. Onlardan ehtiyat et ki, Allahın sənə nazil etdiyi hökmlərin bəzisindən səni sapdırmasınlar... (Maidə surəsi, 49)

Ayədə də bildirildiyi kimi, Allah insanlara haqsız çoxluğa və onların nəfslərinə uyğun qanunlara tabe olmamalarını əmr edir, onlar arasında Quranla hökm verməyin tək qurtuluş yolu olduğunu bildirir.

Lakin insanların böyük hissəsi, vicdanları razı olmasa da, özlərini çoxluğun həyat tərzinə ayaq uydurmaq məcburiyyətində hiss edərlər. Bunu, cəmiyyətin bir fərdi olmağın tələbi hesab edərlər. Özlərini, "madam ki, bu cəmiyyət içində yaşayırıq, cəmiyyətin qoyduğu qanunlara və uyğun gördüyü həyat tərzinə də uymaq məcburiyyətindəyik" kimi yanlış düşüncəyə (sanki haqq bir dinin əmriymiş kimi) itaət etmək zərurəti içində hiss edərlər.

Din əxlaqının həqiqi mənasını qavramamış bu insanlar, dünyada Allahın əmrlərini çıxmaq şərtiylə, bütün insanların tabe olmalı olduqları bəzi qanunlar olduğu kimi yanlış fikrə qapılar, hər insanın da bu qanunlara əməl etmək məcburiyyətində olduğuna özlərini inandırarlar. Cəmiyyətin fərdlərini razı salmağı öz ağıllarınca, ən zəruri vəzifələrindən biri kimi mənimsəyərlər. Bundan ötrü də, cəmiyyətin; "başqaları nə deyər, insanlar necə qiymətləndirər, nə düşünərlər, mənim barəmdə yaxşıdır, ağıllıdır, zəngindir, comərddir desinlər, mənim haqqımda belə düşünməsinlər, bunu deməsinlər, belə danışmasınlar" kimi sonsuz dövrə çevrilmiş məntiqlərindən xilas olmağı bacara bilməzlər.
Halbuki çoxluğun yaşadığı həyat tərzi, tabe olduqları yanlış qanun və sanksiyalar insanları haqqa yönəltməz. Əksinə Allah Quranda çoxluğa tabe olmağın, insanı doğru yoldan azdıran təhlükə olduğunu belə bildirir:

Əgər sən yer üzündə olanların əksəriyyətinə itaət etsən, onlar səni Allah yolundan azdırarlar. Onlar ancaq zənnə qapılır və ancaq yalan uydururlar. (Ənam surəsi, 116)

Bundan ötrü də, çoxluğun Quran əxlaqına zidd həyat tərzi seçmiş olması, insanlara qarşı istehzalı, zalım rəftarlar göstərmələri, ailələrinə, hətta dövlətlərinə qarşı üsyankar xarakterə bürünmələri, Allahın haram etdiyi hərəkətləri heç düşünmədən tətbiq etmələri həmin cəmiyyətdəki digər insanlara təsir etməməlidir. Bu cür insanların əhalinin əksəriyyətini təşkil etməsi də, fərdlərin etdikləri səhvlər üçün, səbəb ola bilməz. Məsələn, bir cəmiyyətin bütün fərdləri cahilcəsinə odu, Günəşi və ya ulduzları özlərinə ilah qəbul etmiş, onlara tapınma azğınlığını etmiş olsalar da, bu, başqa birinin də eyni azğınlığı etməsinə səbəb ola bilməz. Eləcə də, bir cəmiyyətdə fahişəliyə, kələkbazlığa, zalımlığa, oğurluğa və bunlar kimi əxlaqsız davranışlara qarşı səs çıxarılmadıqda bir insan, "əksəriyyət bunu edir" şəklindəki yanlış məntiqdən faydalanaraq eyni əxlaqsızlıqları etmək məcburiyyətində deyil. Yaxud bir cəmiyyətdə yalnız zənginlər hörmət görür, kasıblar, gözəl əxlaqından başqa ortaya qoyacaq heç bir maddi gücü olmayan insanlar əzilirsə, bu, digər insanların da bu yanlış zehniyyəti alovlandıracaq anlayış meydana gətirmələrini tələb etmir. Əksinə, bəzi insanların, vicdanları qəbul etmədiyi halda, sırf çoxluğun qınağından qorxaraq bu zalım məntiqi məqbul etmələri böyük vicdansızlıq olar. Çünki insanın yalnız cəmiyyət tərəfindən qınanılmaqdan, təcrid olunmaqdan və ya pis insan hesab edilməkdən qorxaraq, vicdanıyla doğru olduğuna qənaət gətirdiyi bir şeyi etməkdə bitərəf davranması ağla və vicdana uyğun hərəkət deyil. Quranda Allah müsəlmanların mühüm bir xüsusiyyətinin də insanların qınağından qorxmamaları olduğunu belə bildirir:

Ey iman gətirənlər! Sizlərdən hər kim dinindən dönsə, Allah onun əvəzinə Özünün sevdiyi və Onu sevən, möminlərə qarşı mülayim, kafirlərə qarşı isə sərt olan, Allah yolunda cihad edən və qınayanın qınamasından qorxmayan bir camaat gətirər. Bu, Allahın lütfüdür, onu istədiyinə verər. Allah hər şeyi Əhatə edəndir, Biləndir. (Maidə surəsi, 54)

Yenə başqa bir surədə də İbrahim peyğəmbərin və onunla birlikdə olan möminlərin, özlərini qınayan insanlardan çəkinməyən qətiyyətli rəftar göstərmələri nümunə kimi verilir. Hz. İbrahim (ə.s) və yanındakılar, insanların böyük hissəsinin bütlərə ibadət etdiyi bir cəmiyyətdə yaşamışdır. Lakin bütün qınaqlara, təhdidlərə baxmayaraq, insanlardan deyil, yalnız Allahdan qorxmalarından ötrü, bu cəmiyyətin azğın meyllərinə böyük reaksiya veriblər. Quranda bu vəziyyət belə bildirilir:

İbrahim və onunla birlikdə olanlarda sizin üçün gözəl bir nümunə vardır. Onlar öz qövmünə dedilər: “Həqiqətən, biz sizdən və sizin Allahdan başqa tapındığınız şeylərdən uzağıq. Biz sizi inkar edirik. Siz bir olan Allaha iman gətirincəyə qədər bizimlə sizin aranızda həmişə ədavət və nifrət olacaqdır!” Yalnız İbrahimin öz atasına: “Mən sənin üçün mütləq bağışlanma diləyəcəyəm. Fəqət Allahdan sənə gələn əzabı dəf edə bilmərəm!” deməsi istisnadır. Onlar dedilər: “Ey Rəbbimiz! Biz yalnız Sənə təvəkkül edir və yalnız Sənə üz tuturuq. Dönüş də yalnız Sənədir. (Mumtəhənə surəsi, 4)

Hz. İbrahim (ə.s)-ın bu qətiyyəti qarşısında müşrik qövmü onu cəzalandırmağa qərar vermişdir. Lakin buna baxmayaraq hz. İbrahim (ə.s) Allaha bağlılıqda qətiyyətli davranmışdır. Allah bu gözəl rəftarına qarşı onu qövmünün əziyyətindən qurtarmışdır:

O dedi: “Siz yonub düzəltdiklərinizəmi sitayiş edirsiniz? Axı sizi də, sizin düzəltdiklərinizi də Allah yaratmışdır”. Onlar dedilər: “Bundan ötrü bir bina tikin və onu orada odlayın!” Onlar İbrahimə hiylə qurmaq istədilər, Biz də onları rüsvay etdik. O dedi: “Mən Rəbbimə doğru gedirəm. O məni doğru yola yönəldəcəkdir”. (Saffat surəsi, 95-99)

Lakin insanların bir çoxu bu nümunədə gördüyümüz qətiyyəti göstərmir. Qəlbləri Allahdan uzaq olduğu üçün, vicdanlarını da işlətmirlər. Vicdanlarının önünə; "çoxluq edir, çoxluq edirsə doğrusu budur" kimi cahil məntiqlərlə sədd çəkir və Allahdan qafil, insanların rizasına əhəmiyyət verən, onların qınamasından çəkinən bir həyat tərzi yaşayırlar. Həqiqətən də; "insanlar nə deyər", "dostlarım bir daha məni danışdırmaz və məni öz aralarından təcrid edərlər", "hər kəs edir, mən də edim" kimi düşüncələr, insanı, Allahdan başqa varlıqlara tapınan, (Allahı tənzih edirik) Quran əxlaqından tamamilə uzaqlaşıb, dünyaya yönələn bir insana çevirə bilər. Bunun nəticəsi olaraq da, bəziləri zalımlıqlarından xoşlanan, şəfqət, mərhəmət, sevgi, hörmət nədir bilməyən, bəziləri yalnız pula, vəzifəyə əhəmiyyət verən, insanlıqdan, gözəl əxlaqdan anlamayan bir zehniyyətə sahib olmaqda qəbahət görməz. Nümayəndəsi olduğu təbəqədəki çoxluq zalım, lağlağı, pis əxlaqlılardırsa, bundan başqa cür davranmağın təcrid edilməsinə səbəb olacağını bilərək, o da onlar kimi davranar. Müdiri barəsində müsbət fikirlərə sahib olduğu bir insan, olduqca əxlaqsız xarakterə sahib olsa da, onun barəsində müsbət fikirlərə sahib olar. Eləcə də, müdirinin barəsində mənfi fikirlərə sahib olduğu bir insanın, əslində necə xarakterə sahib olduğunu araşdırmağa belə ehtiyac duymadan həmin insan barədə mənfi fikir birldirə bilər. Bu insanlar Allahın və din əxlaqının özlərinə tamamilə unutdurulmuş olmasının normal nəticəsi olaraq, çoxluq belə edir məntiqiylə yaşamağa davam edərlər. Müstəqil şəxsiyyət göstərə bilməzlər. Hər kəs belə yaşayır, belə edir, belə düşünür kimi, yanlış məntiqlərlə, yuxarıda sadaladığımız qruplara bənzər bir ictimai ətrafın mənsubuna çevrilərlər. Hara üz tutsalar özləri kimi çoxluğa tabe olan, insanların rizasını əsas məqsəd halına gətirən insanlarla qarşılaşdıqları üçün, yaşadıqları bu ruh halının qəribəliyini müəyyənləşdirə bilməzlər.

Unudulmamalıdır ki, insanlar yuxarıdakı nümunələrdə qısa şəkildə toxunduğumuz kimi, Allah rizasını qazanacaqları həyat tərzindən başqa bir həyat tərzi mənimsəmişdirlərsə, çoxluğa tabe olma məntiqinin özlərinə gətirəcəyi qazanc yoxdur. Necə ki, zehni cəhətdən çökmüş və əxlaqi cəhətdən pozulmuş fərdlərdən ibarət bir cəmiyyət, dünyada böyük qarışıqlığın içinə sürükləndirilər. Mənfəət vuruşmasına əsaslanan çəkişmələr, düşmənçiliklər, ehtiras, nifrət, qısqanclıq kimi, uzaq dayanılmalı duyğu və düşüncələr insanlar arasında böyük sürətlə yayılar. Eləcə də, dünya yaşanması çətin olan, narahatlığın və qarışıqlığın hakim olduğu bir yerə çevrilər. Bu, Allahın Özünə şirk qoşanlara dünyada verdiyi qarşılığıdır. Axirətdə bu insanları daha faciəvi aqibət gözləyir. Quranda bu aqibət belə bildirilir:

Onlar yer üzündə Allahdan yaxa qurtara bilməyəcəklər. Onların Allahdan başqa himayədarları da yoxdur. Onların əzabı qat-qat artırılar. Çünki onlar haqqı eşidə bilmirdilər və görmürdülər. Onlar özlərini ziyana uğradarlar. Uydurduqları bütlər isə onlardan qeybə çəkilib gedər. Şübhə yoxdur ki, axirətdə ən çox ziyana uğrayanlar da onlardır. (Hud surəsi, 20-22)

 

"Həqiqətləri heç kəs deyil, təkcə sənmi görürsən" məntiqi
Cəmiyyətin bir hissəsini Allaha inanmaqdan uzaqlaşdıran və insanları ilah halına gətirən (Allahı tənzih edirik) bu batil sistemin bəhanə olaraq ortaya atdığı digər bir səhvliyi də, həqiqətləri görməzlikdən gəlmək və ya tamamilə rədd etməkdir. Cahil cəmiyyətlərin çoxluğa tabe olma məntiqləri, özüylə birlikdə iman edənlərin sözlərinə dinləməmək nəticəsini də gətirib çıxardır. Müsəlmanlar, özlərini Allahın əmrlərinə tabe olmağa və yalnız Allaha iman etməyə dəvət etdikləri vaxt, bu insanlar atalarının gətirdiyi batil qanunlara və azğın inanca iman edəcəklərini ifadə edən rəftarlar göstərməyə başlayarlar. Cəmiyyətin özlərinə öyrətdiyi batil qanunlardan və yaşayış tərzindən güzəştə getməyəcəklərini göstərərlər. Allah bu yanlış zehniyyəti Quranda belə təsvir edir:

Onlara: “Allahın nazil etdiyinə tabe olun!” deyildikdə, onlar: “Xeyr, biz atalarımızın tutduğu yolu tutacağıq!” deyirlər. Bəs ataları bir şey anlamayıb doğru yola yönəlməyiblərsə necə? (Bəqərə surəsi, 170)

Cahil dində, atalarından öyrəndikləriylə həyatlarını davam etdirmək məsələsində qətiyyət göstərənlər, öz aralarında rəğbətlə qarşılanılan, həyatlarına nüfuz etmiş bu batil dinin hökmlərinə müdaxilə etmək istəyənlərə kəskin şəkildə qarşı çıxarlar. Özlərinə doğruları gətirən iman sahiblərinin, rizalarını qazanmağa çalışdıqları insanlarla aralarındakı münasibətləri korlamalarını və bu batil dinin qanunlarına xələl gətirmələrini istəməzlər. Səmimi iman sahiblərinin səbirlə söylədikləri həqiqətləri; "bunları təkcə sən mi anladın, bu qədər insan yanlış mı düşünür, bu vaxtadək bunu heç kim görə bilmədi də, indi sənmi görürsən..." kimi cahil etirazlarla qüvvədən salmaq üçün, səy göstərərlər. Çünki onların batil inanclarına görə; "doğruları təkcə sən mi gördün" şəklində qarşı çıxmaq qarşı tərəfi sındırar, insanın özünə olan etibarını sarsıda bilər (lakin bu üsul təkcə onların batil inanc sistemlərində qüvvədə ola bilər, çünki həqiqi müsəlmanlar belə sadə etirazlardan qətiyyən təsirlənmirlər). Beləliklə də, doğrular özlərindən gizlənmiş olar. Əks təqdirdə "insanlar haqqımda nə düşünər, nə edim ki, onları razı salım, özümü onlara necə bəyəndirim, aralarına necə girim..." kimi düşüncələrə qapıldıqlarında, həqiqətləri bilən bu insanlar onlara Allahı və heç kəsin Allahın özləri üçün müəyyənləşdirdiyi taeldən savayı bir şey etməyə gücləri olmadığını xatırladacaq. Bu müdaxilə onların batil dinlərinin yox olması, qanunlarının qüvvədən düşməsi deməkdir.
Lakin "insanlara tapınma dini"nin mənsubları nə qədər səy göstərsələr də, Allah doğruların gizli qalmasına icazə verməz, batili, mütləq haqq qarşısında məğlub edər, təsirsiz hala gətirər. Haqqı müdafiə edən insanlar nə qədər az görünsələr də, Allah onlara fikri qələbə verər. Üzərlərindəki hər cür təzyiqə qarşı onlara qətiyyətlilik və dözüm verər.
Quranda peyğəmbərlərin, yaşadıqları cəmiyyətlərin azğın və həddi aşmış həyat tərzlərinə son qoymaq üçün, etdikləri xəbərdarlıqlardan bəhs edilir. Bu insanlar peyğəmbərlərini tək qoyaraq, onların güclərini və şövqlərini yox etməyə çalışmış və onları xor baxmışdırlar. Lakin, əlbəttə ki, bu cür etirazlar saleh müsəlmanlara heç bir dövrdə mənfi təsir göstərməmişdir. Məsələn, Saleh peyğəmbər batil dinlərini tərk etmələri üçün təbliğ etdiyi qövmündən belə bir reaksiya almışdır:

Onlar dedilər: “Ey Saleh! Sən bundan əvvəl içərimizdə ümid edilən bir kimsə idin. Doğrudanmı atalarımızın ibadət etdiyinə ibadət etməyi bizə qadağan edirsən? Doğrusu, biz sənin bizləri dəvət etdiyin əqidə barəsində şübhə doğuran şəkk içindəyik”.  (Hud surəsi, 62)

Hz. Saleh (ə.s)-ın qövmünə verdiyi qətiyyətli cavabı isə, Quranda belə bildirir:

O dedi: “Ey qövmüm! Bir deyin görək, əgər mən Rəbbimdən açıq-aydın bir dəlilə istinad edirəmsə, O da Öz tərəfindən mənə bir mərhəmət (peyğəmbərlik) bəxş edibsə, onda necə olsun? Əgər Allaha asi olsam, məni Ondan kim qoruya bilər? Siz mənə ziyandan başqa bir şey artırmayacaqsınız (Hud surəsi, 63)

Unudulmamalıdır ki, insanlar bəzən çox açıq həqiqətləri görməyə bilər. Bu insanlar, yaşadıqları cəmiyyətin qanunları çərçivəsində yaşamağa şərtləndikləri və bunları uzun müddətdir ki, tamamilə eyni qaydada tətbiq etdikləri üçün, (hz. Saleh (ə.s)-ın qövmü kimi) davam edən batil nizamlarını pozmağı gözə almaya bilərlər. Bundan ötrü də, yaşadıqları çirkin əxlaqın özlərinə çox böyük zərərlər gətirdiyini görmələrinə baxmayaraq, haqqı seçməkdənsə batilə uyaraq həyatlarını davam etdirməyi seçərlər. Dünyada rahatlıq və dinclik içində yaşanıla biləcək bir model ola biləcəyinə ehtimal vermədikləri üçün, pisin yaxşısı məntiqiylə cahil dindən kənara çıxmağı gözə ala bilməzlər.
Halbuki insanların həqiqi xoşbəxtlik və nicat içində yaşamaları üçün, çox asan bir yol var. Bu yola girə bilmək üçün, hələ vaxt olduğu halda, özlərini xəbərdar edən, yaşadıqları sistemin yanlışlığını dəlillərlə sübut edən möminlərə qulaq asmalıdırlar. O günə qədər doğrunun heç kəs tərəfindən ortaya çıxarıla bilmədiyinə ehtimal verib, vicdanlarının səsini dinləməli və diqqətlərini, nəsə yaratmaq və ya məhv etmək gücü olmayan insanlardan çəkərək, yalnız Allaha yönəltməlidirlər. Bu, insanın ağıl və anlama qabiliyyətinin açılmasını, həyatın əsil məqsədini qavraya bilməsini və bunun nəticəsində də insanlar əvəzinə Allahın rizasını qazanmağı qarşısına məqsəd qoymağı təmin edəcək.
Allah Quranda yalnız Özündən qorxub çəkinənlər və Özünə itaət edənlərin xoşbəxtlik və nicat tapacağını belə müjdələmişdir.

Allaha və Onun Elçisinə itaət edənlər, Allahdan qorxub çəkinənlər məhz xoşbəxtlik və nicat tapanlar onlardır. (Nur surəsi, 52)

"Allah qorxusu özüylə birlikdə iman gözəlliyini də gətirər"
Adnan Oktar: Allahdan qorxmaq demək, Ondan dəli aşiqin qorxusuyla qorxmaq, yəni Allahı incitməkdən çəkinmək, Allahın rizasını qazana bilməməkdən qorxmaqdır. Aşiq sevdiyini incitməkdən qorxar, onun sevgisinin yox olmasından qorxar, budur Allah qorxusu.
Allahdan qorxan insan Allahın əmrlərinə çox diqqətlə yanaşar, Onu çox sevər, hörmət bəsləyər. Məsələn, eqoist olmaz, şəfqətli olar, qoruyucu olar, nəfsinə düşkün olmaz.
Öz mənfəətlərinin ardınca qaçmaz, həmişə bağışlayıcı olar, Allahdan qorxub bağışlayıcı olar. Məsələn, əfv etmək, sevgini davam etdirən bir qüvvədir. Mərhəmət, sevgini davam etdirən bir qüvvədir. Allah rizası üçün, sevdiyini qoruyarsan, onun yeyib-içməyinə diqqət yetirərsən, sağlamlığına, idmanına diqqət yetirərsən.

Məhz bu güclü Allah eşqinin təcəllisidir. Allahdan qorxmayan insan eqoist olar, yalnız özünü düşünər, bağışlamaz, mənfəətlərinə zidd düşdükdə sərt davrana bilər. Məsələn, şübhəçi olar, fədakar və comərd olmaz, lazım gəldikdə Allah üçün, canını ortaya qoya bilməz. Bir çox mənfi davrnaışlara sahib olmuş olar. Lakin Allahdan qorxduqda bütün gözəlliklərə sahib olar, yəni sevgini təmin edən, gözəlliyi təmin edən hər cür gözəllik Allah qorxusuyla mümkün olar. (Adnan Oktarın 2 mart 2009 Ekin TV müsahibəsindən)

×

İnsanlara tapınma dininin "desinlər" və "deməsinlər" qanunları

İnsanlara tapınma dininin əsas qanunları, "desinlər" və "deməsinlər" məntiqləri üzərində qurulmuşdur. Bu qanunların təməlində isə, insanların rizasını axtarma, özünü qarşı tərəfin özündən istədiyi bir həyat tərzi və şəxsiyyət yaşamağa məcbur hiss etmə kimi yanlış düşüncə tərzi var. Digər bir sözlə, bu yanlış məntiqlə hərəkət edən bir insan artıq öz azad vicdanından və ağlından istifadə edə bilməz. Çünki insanların tərifi, diqqəti, sevgisi, yaxınlıq və dostluğu üçün, həmişə xarakter dəyişdirmək məcburiyyətində qalar. "İnsanlar mənim barəmdə belə desin", "heç kəs mənim barəmdə belə düşünməsin" kimi düşüncələr ağlını işlətməsinə mane olar və ətrafındakı bütün insanları ayrı-ayrılıqda razı salmağa çalışmaq kimi, nail ola bilməyəcəyi bir şey naminə səy göstərməsinə səbəb olar. Vicdanının səsinə qulaq asdıqda çox doğru olduğunu gördüyü, hətta doğruluğundan az da olsa şübhələnmədiyi mövzularda belə, doğru olan əvəzinə cəmiyyətin tələbinə görə yaşamaq məcburiyyətində qalar. Halbuki Quranda Allahın rizasını qazanmaq məqsədi güdməyən bir həyat tərzinin, bu həyat tərzini yaşayan insanı Cəhənnəmə apara biləcəyi belə bildirilir:

Binasını Allah qorxusu və Onun rizası üzərində quran kəs daha yaxşıdır, yoxsa binasını dağılmaqda olan uçurumun lap kənarında quran və onunla birlikdə Cəhənnəm oduna yuvarlanan kəs? Allah zalım qövmü doğru yola yönəltməz. (Tövbə surəsi, 109)

Ayədə bildirilən açıq-aydın həqiqətə baxmayaraq, bu gün din əxlaqından uzaq cəmiyyətlərdə Allahın rizasını qazanmağın əhəmiyyəti demək olar ki, tamamilə unudulmuşdur. İnsanların böyük hissəsi özlərini Allah əvəzinə insanlar qarşısında məsul və asılı hala gətiriblər. Bunun təməlində yatan səbəblərdən biri isə, insanların bitməyən öyünmə və göstəriş arzusudur.

Bəzi insanların öyünmə və göstəriş etmə hərisliyi
İnsan nəfsi təriflənmək və digər insanlara göstəriş etmək istəyər. Allahın yaratdığı bir qul olduqlarını və Onun verdikləri sayəsində yaşadıqlarını dərk etməyən insanlar, başqalarından gələcək tərif dolu sözlər, əlindəkilərlə qarşılarındakı insanlara göstəriş edib nəfsani üstünlük əldə etməyə çox əhəmiyyət verərlər. Cahilcəsinə bunlara öz gücləriylə sahib olduqlarına və istədikləri qədər əllərində tuta biləcəklərinə inanırlar (Allahı tənzih edirik). Quranda bu yanlış ruh halıyla əlaqədar bağ sahibi bir insan nümunə verilir:

Onun başqa sərvəti də var idi. O öz mömin yoldaşı ilə söhbət edərkən ona: “Mən sərvətcə səndən daha zəngin və adamlarıma görə səndən daha qüvvətliyəm!” dedi. O özünə zülm edərək bağına daxil olub dedi: “Bunun nə vaxtsa yox ola biləcəyini düşünmürəm. O Saatın gələcəyini də zənn etmirəm. Rəbbimin yanına qaytarılmalı olsam, sözsüz ki, bundan daha firavan bir həyat qismətim olacaq!” (Kəhf surəsi, 34-36)

Ayələrdə də bildirildiyi kimi, bu insan əlindəki bağın əsil sahibinin özü olduğunu düşünərək özünə görə göstəriş edir. Əlindəki torpaqların sonsuzadək öz əlində qalacağını zənn edir. Halbuki buna Allah hökm verəcək. Allah o bağın və sahibinin taleyində nə müəyyənləşdiribsə o olacaq. Allahdan başqa heç bir varlığın, yaşanacaqları dəyişdirməsi qeyri-mümkündür. Lakin imansız bağ sahibi bu həqiqətdən xəbərsiz olduğundan, cahil təlqinlərlə düşünür və sahib olduqlarıyla öyünür. Tale həqiqətini heç düşünməyərək istər bağı, istərsə də öz gələcəyi barəsində təxminlər edir. Bunları edərkən də, məqsədi, güman ki, insanları zənginliyi vasitəsilə cəzb etmək və onların təriflərini toplamaq ola bilər. Bütün bunları Allahın rizasını qazanmaqdan daha üstün tutduğu üçün, Allah bu insanın bağını böyük fəlakətlə darmadağın etmiş və geridə öyünəcəyi, göstəriş edəcəyi bir mülk qoymamışdı. Bağ sahibi başına gələn hadisələr nəticəsində qəflət yuxusundan oyanmış və günahının Allahdan başqa ilahlar qəbul etmək olduğunu anlamışdır. Quranda bu vəziyyət belə bildirilir:

Beləcə, onun bağının məhsulu bir anda məhv edildi. O, bağını belə görüb ora qoyduğu xərcə görə peşmançılıq çəkməyə və əllərini bir-birinə vurmağa başladı. Bağın talvarları belə darmadağın olub yerə yıxılmışdı. O dedi: “Kaş Rəbbimə heç kəsi şərik qoşmayaydım!” (Kəhf surəsi, 42)

Quranda bildirilən bu nümunədən də aydın olduğu kimi tərif və nümayişə əsaslanan bir həyat tərzi, imansız biri üçün nəfsani bir istəkdir. Bu insanlar dünyanın yaranma məqsədinin, insanların bir-birləri arasında öyünmələri, göstəriş etmələri, mal-dövlət cəhətdən zənginləşmə kimi dəyərlər olduğunu zənn etdiklərindən bunları əldə etdiklərində qazanc əldə edəcəklərini zənn edərlər. Allah başqa ayələrində bu yanlış məntiqə sahib insanları belə xəbər verir:

Çoxluğa hərisliyiniz başınızı o qədər qatdı ki, gömülməklə qəbirləri ziyarət etdiniz. (Təkasur surəsi, 1-2)

Halbuki həqiqətlər çoxluq təşkil etməyi üstünlük hesab edən bu insanların zənn etdikləri kimi deyil. Allah dünyanı insanların bir-birlərinə qarşı nəfsani mövzularda üstünlük qazanmaları üçün deyil, Özünə ibadət etmək məsələsində hansının yaxşı işlər görəcəyini sınamaq üçün yaratmışdır. Mülk surəsində belə buyurulur:

O, əməl baxımından hansınızın daha yaxşı olacağını sınamaq üçün ölümü və həyatı yaratdı... (Mülk surəsi, 2)

Bundan ötrü də, əsil zövq alınacaq, xoşbəxt olub seviniləcək hadisələr, Allahın rəğbətini qazanmaq məqsədiylə görülən işlərdir. Çünki insanı əsasən imanın gətirdiyi sevinc qane edə bilər. Başqa şey insanı, çox qısa müddət və axirətdə zərər gətirmək surətiylə müvəqqəti qane edə bilər.

Lakin bəzi insanlar, haqq din əxlaqını yaşamaq əvəzinə, Allahdan başqa varlıqları ilahlaşdıran (Allahı tənzih edirik) insanlara tapınma dini içində yaşamağı seçərlər. Bundan ötrü də, gördükləri bütün işlər bu yanlış təməllərə əsaslanar. İnsanlar artıq həyatın istənilən anında başqa insanlara göstəriş etmək, özlərinə verilənlərlə onları qısqandırmaq kimi rəftarlar göstərirlər. Halbuki göstəriş etmək insana maddi və mənəvi cəhətdən böyük sıxıntı verər. Bədənini və zehnini yorar. Bununla yanaşı, insanı fitrətindən azdıraraq, sərt, qatı, həris, kinli, səmimiyyətsiz və saxtakar ruh halına yönəldər. Hətta bu elə hal alar ki, insan səmimiyyətlə yerinə yetirməli olduğu ibadətlərini belə, başqaları onun barəsində etiqadlı, inanclı müsəlmandır desinlər deyə etməyə başlaya bilər. Allah Quranda bu batil dini yaşayan insanların namazlarını başqa insanlara göstəriş üçün, qıldıqlarını belə bildirmişdir:

Vay halına namaz qılanların o şəxslərin ki, onlar namazlarında yanılırlar. Onlar göstəriş edirlər. (Maun surəsi, 4-6)

Bu insanlar eynilə 5 vaxt namaz kimi, Quranda bildirilən və "ehtiyac sahibi olanlara öz ehtiyaclarından artıq qalanı vermə", yəni infaq ibadətindən də göstəriş, öyünmə kimi Allah rizası daşımayan məqsədlər üçün istifadə edərlər. Quranda malını göstəriş üçün infaq edənlərin vəziyyəti belə təsvir edilir:

Ey iman gətirənlər! Sədəqələrinizi, özünü camaata göstərmək məqsədilə xərcləyən, Allaha və Axirət gününə inanmayan şəxs kimi minnət qoymaqla və əziyyət verməklə puç etməyin. Bunun məsəli üzərində torpaq olan hamar qayanın məsəlinə bənzəyir ki, şiddətli yağış yağıb onu çılpaq hala salmışdır. Onlar qazandıqlarından heç bir şeyə nail olmazlar. Allah kafir xalqı doğru yola yönəltməz. (Bəqərə surəsi, 264)

Ayələrdə bildirildiyi kimi, insan Allaha inandığı halda digər insanların rizasını qazanmağa çalışması, həmin insanın səmimiyyətinə xələl gətirər. İnsanı Allaha qarşı səmimiyyətsiz bir insane çevirər. İnsanların özü üçün nə deyəcəyinə əhəmiyyət verərək, inancını göstəriş, öyünmə kimi nəfsani duyğularla kirlətməsi onun qəlbini qatılaşdırar. Dünyadakı maraqları, mənafeləri üçün, yaşayan bir insana çevrilməsinə səbəb olar. İnsanı Allah qorxusunu itirmiş, Onun verəcəyi əzabdan xəbərsiz birinə çevirər. Bundan sonra da Allah rizası üçün göstərməli olduğu bir çox gözəl əxlaq xüsusiyyətini, bir ticarət mövzusu kimi, özünə dünyəvi mənfəətlər təmin etməsi və qarşısına bəzi fürsətlər çıxartması üçün istifadə etməyə başlayar. İnsanlara tapınma dinində bütün insanlar bu qanunlar əsasında yaşayar. Sonrakı sətirlərdə bu çürük məntiqlərdən gündəlik həyatdan nümunələr gətirilərək danışılacaq.

"Desinlər" qanununun yanlışlığı
Cahil cəmiyyətdə insanlar özlərini həmişə; "insanların deyəcəkləri, dedikləri, deməli olduqları" məntiqlərindən asılı halda yaşamaq məcburiyyətində hiss edərlər. Bunun nəticəsində isə, Allahı düşünməkdən və gözəl əxlaqdan uzaqlaşarlar. Düşüncələri, din əxlaqının və dinin gətirəcəyi rahatlıqdan uzaqdır. Böyük qarışıqlıq və çəkişmələrin hökm sürdüyü doğruların və yanlışların bir-birinə qarışdığı bir mühitə düşərlər.

Bu yanlış məntiqə görə hakimiyyət və qanun qoyma səlahiyyəti yalnız insanların əlindədir. Allahın əmr və qadağaları insanların həyatından tək-tək çıxardılmışdır. Bundan ötrü də, haqq din əxlaqının əsaslarını həyatına daxil edən, Allah rizasından başqa heç bir qüvvənin qənaətinə əhəmiyyət verməyən bir insan, dərhal diqqət çəkər və cahil insanların mənfi rəftarlarıyla qarşılaşar. Lakin, əlbəttə ki, səmimi bir insan bu mənfi rəftarlara qətiyyən əhəmiyyət verməz, çünki tək məqsədi dünyada Allahın rizasını qazanmaqdır.

Lakin insanlara tapınma dininin "insanlar nə deyər, nə danışar, nə düşünər" kimi meyarları, imanı zəif bəzi insanları da öz təsiri altına ala bilər. Bu isə, Quran əxlaqını tam yaşaya bilməmələrinə, anlayış və rəftar etibarilə əsil müsəlmanlardan çox, bu batil dinin mənsublarına bənzəmələrinə səbəb olar. Bu insanlar "həyatın həqiqətləri" yalanının güclü təsiri altında, həyatları boyu dini tam mənimsəmədən azğın anlayış içində yaşayarlar. Quranda imana qarşı qəlblərində xəstəlik olan bu insanların vəziyyəti belə bildirilir:

Onlar tərəddüd edir, nə bunlara, nə də onlara (nə möminlərə, nə də kafirlərə) tərəf olurlar. Allahın azdırdığı şəxs üçün heç bir yol tapa bilməzsən. (Nisa surəsi, 143)

Yoluxucu bir xəstəlik kimi insanları təsiri altına alan bu batil din, zəif iradə və xarakterə sahib bu insanları, Allahı zikr etməkdən, Onun rizasını güdməkdən uzaqlaşmış insan kütlələrinə çevirər. Lakin sahib olduqları bu yanlış anlayış, çoxluğun təsiriylə özlərinə o qədər məqbul görünür ki, bundan xilas olmaq üçün, səy göstərməyə belə ehtiyac duymazlar.
Bundan ötrü də, istər öz mənsublarını, istərsə də zəif imana sahib bəzi insanları təsiri altına alan bu batil dinin təməl məntiqlərini nümunələrlə izah etməkdə fayda var. Beləliklə də, insanlar içində olduqları yanlış ruh halını analiz edə biləcək və səmimi olanlar bu batil dindən Allahın icazəsiylə xilas ola biləcəklər. Sonrakı səhifələrdə, insanlara tapınma dinindəki "desinlər" məntiqinin meydana gətirdiyi yanlış qəliblərdən bəzilərini nümünələrlə göstərəcəyik.

"Yaxşı xasiyyətlidir" desinlər məntiqi
Quranda gözəl əxlaqlı olmağın əhəmiyyəti bir çox ayədə vurğulanır. Peyğəmbərlərin gözəl və mülayim xasiyyətli olduqlarından, pisliyə yaxşılıqla cavab verən, səbirli, dözümlü, Allah qorxuları böyük insanlar olduqlarından bəhs edilir. Məsələn, hz. İbrahim, sidq-ürəkdən Allaha üz tutmuş, gözəl əxlaqıyla önə çıxmış bir peyğəmbər olaraq belə tanıdılır:

Həqiqətən, İbrahim həlim xasiyyətli, həssas və sidq-ürəkdən Allaha üz tutmuş bir şəxs idi. (Hud surəsi, 75)

Bütün peyğəmbərlərin və saleh möminlərin əxlaqlarının təməlini, Allaha olan dərin təslimiyyət meydana gətirir. Möminlər, yalnız Allaha ibadət edən, Onun rizasından başqa heç bir varlığın rizasına dəyər verməyən insanlardır. Əsil əhəmiyyətli şey bütün kainatın yaradıcısı olan Allahın bəyəndiyi gözəl əxlaqa sahib olmaqdır. Bundan ötrü də, gözəl xasiyyətli olmalarının təməlində də Allahın rəğbətini qazanmaq məqsədi yatır. Halbuki cahil insan üçün, sistem bunun tam əksinə işləyir. İnsanlara tapınma dinini yaşayan bir insan, qanunlarını əzbər bildiyi bu batil dinin tələblərini yerinə yetirərək, öz deyimləri ilə; "insanların nəbzinə görə şərbət verərək" yaşamağın doğru olduğunu zənn edər. Yaxşı xasiyyətli bir xarakter göstərsə belə, bunun təməlində, diqqətlərini cəlb etmək istədiyi insanların rizası, əldə etmək istədiyi maddi dəyərlər kimi yenə öz xüsusi maraqları var.

Bu məqsədlərinə nail olmaq və istədiyi mənfəətləri əldə etmək üçün də, əlindən gələn ən böyük səyi göstərər. Demək olar ki, heç bir səhv etməyəcək qədər gözəl xasiyyətli olar. Məsələn, olduğu mühit tələb edirsə, kasıblara kömək edər, mərhəmət nümayiş etdirər, dürüstlüyün bəşəroğlu üçün nə qədər əhəmiyyətli fəzilət olduğunu ətrafına izah edər. Təvazökar şəxsiyyət nümayiş etdirər. Pisliyin insanlara necə böyük zərərlər gətirdiyini vurğulayan danışıqlar edər. Olduqca şən, sevgi dolu və səbirli görünər. İnsanlar da bu görünüş qarşısında ona güvənər, sevib özlərinə dost tutarlar. Nə qədər yaxşı xasiyyətli insan olduğunu ətrafındakı digər insanlara çatdırar. Nə cür yardımlar göstərdiyindən, kasıb bir uşaq gördükdə nə qədər mərhəmətli davrandığından, yoldakı yaşlı insana necə hörmət göstərdiyinə qədər etdiklərini tək-tək çatdırar. Yolda tapdığı pulqabını polis şöbəsinə təslim etdiyini, ayağı ağrımasına baxmayaraq, avtobusdakı yerini hamilə bir qadına verdiyini, gec vaxtadək işdə qalıb çalışmış olmasına baxmayaraq, ertəsi gün tam vaxtında işinə gəldiyini və yorğunluğunu qəti hiss etdirmədiyini dildən-dilə çatdırar. O insan da sırf insanlar özü barədə; "gözəl xasiyyətlidir, çalışqandır, mərhəmətlidir, dürüstdür" desinlər deyə bunları böyük fədakarlıqla edər.

Başqa biri isə, bayram günlərində qocalar evinə gedərək oradakı insanlara kiçik hədiyyələr verər. Kimsəsiz uşaqlar üçün, inşa edilən körpələr evinə müxtəlif əşyalar hədiyyə edər. Sonra bu etdiklərinə başqa insanların şahid olması üçün, yaxın ətrafında münasib şəkildə bu etdiklərindən danışar. Sanki özün reklam edər. Yaxud bir xəstəxananın müəyyən hissəsinin yenilənməsi üçün, yüksək miqdarda pul bağışlayar.

Əlbəttə ki, buraya qədər verdiyimiz nümunələr həqiqətən gözəl davranışlardır. Lakin unudulmamalıdır ki, bütün bunlar ancaq Allah rizası üçün edildiyi təqdirdə, məna daşıya bilər. Əgər insanlar tərəfindən təriflənmək, alqışlanmaq və "yaxşı insandır, comərddir, vicdanlıdır" demələri kimi niyyətlərlə edilərsə, bu təqdirdə qısa dünyəvi mənfəətdən başqa insana təmin edəcəyi qazanc da olmaz. Çünki şərtlər çətinləşib, insan bu xasiyyətlərindən ötrü zərər görməyə və ya qarşılıq görmədiyini anlamağa başlayanda bu yaxşı davranışlarını dərhal tərk edə bilər. Lakin Allah rizası üçün edilən hərəkətlər əbədi olar, heç bir şərtə və mühitə bağlı olmadan davam etdirilər.

Üstəlik, insanın səhvindən imtina edib niyyətini düzəltməsi olduqca asandır. İnsanlara tapınma dininə itaət etməyin, özünə ziyandan başqa bir şey gətirməyəcəyini anlayan insanın tək etməli olduğu şey tövbə edib, Allahın rizasını qazanmağa niyyət etməsidir. Bu, bir anlıq bir qərardır və o andan sonra insan niyyətini pozmadıqca etdiyi gözəl əməllər də hədər getməz və özü üçün mükafat olaraq Allah Qatında yazılar. Əhəmiyyətli olan insanın Allahdan qorxması və Onun istəklərini yerinə yetirməyə niyyət etməsidir.

İnsanın Allahın qüdrətini tanıma və Ondan lazımınca qorxma məsələsində qətiyyətli olması da çox əhəmiyyətlidir. Çünki Allah qorxusu olmayan bir insanın nə edəcəyi, nə kimi qərarlar verəcəyi məlum deyil. Bu insan, yaxşılıq etdiyi halda, mənfəətinə uyğun gəlsə bir anda pis xasiyyətli bir insana çevrilə bilər. Bu davranışından ötrü Allahdan pis bir qarşılıq alacağını ağlına gətirməz. Bir həftə tam fərqli bir xarakter göstərdiyi halda, ikinci həftə o xarakterindən əsər-əlamət qalmaya bilər. İnsanlara tapınma dininin qanunlarının tələbindən ötrü, pisliyə pisliklə, ədalətsizliyə ədalətsizliklə cavab verməyə başlaya bilər. İnandığı batil dinin mərhəmətsiz qanunlarını özü də tətbiq etməyə başlayar. Çünki daha əvvəl də söylədiyimiz kimi, bu batil dində guya ilah qəbul edilən və rizası güdülən, yalnız insanlar olduğundan (Allahı tənzih edirik) vicdan mexanizmi də insanlara uyğun şəkildə işləyər. Bundan ötrü də, Allahın insanlardan hansı əxlaq istədiyinin heç bir əhəmiyyəti olmaz. Halbuki müsəlmanlar qarşılarında pislik edən, ədalətsizcə hökm verən insanlara, mərhəmətsiz, zalım, vicdansız kəslərə də, gözəl əxlaqla cavab verərlər. Heç bir şərtdə Allahın razı olacağı gözlənilən gözəl davranışlardan imtina etməzlər.

Dolayısilə iman edənlərin gözəl əxlaqında heç vaxt fərqliləşmə və ya geriləmə olmaz və onlar həmişə etidallı və insaniyətlidirlər. Çünki onların yaşama məqsədi, Allahın sevdiyi bəndələrdən olmaq təməli üzərinə qurulmuşdur. Allah Quranda bu əxlaqı insanlara belə bildirir:

O kəslər ki, Rəbbinin Üzünü diləyərək səbir edir, namaz qılır, onlara verdiyimiz ruzidən gizli və aşkar xərcləyir və pisliyi yaxşılıqla dəf edirlər. Axirət yurdu onlar üçündür. (Rad surəsi, 22)

"Zəngindir, comərddir, pul xərcləməyi sevir" desinlər məntiqi
İnsanlara tapınma dinində insanların zənginliklərinə çox əhəmiyyət verilir. Bu batil dinə görə zənginlik güc deməkdir. Bu gücü əlində saxlayan da, cəmiyyətdə olduqca mühüm bəzi imtiyazlara sahib olmalıdır. Necə ki, ən zəngin insan ən çox rəğbətlə qarşılanan, ən çox dostu olan, ən qibtə ediləcək insan kimi xarakterizə olunar. Belə bir insan zənginliyin, guya bütün qapıları sonunacan öz üzünə açacağını zənn edər. Bundan ötrü də, cəmiyyətdəki bəzi insanlar bu istiqamətlərini ön plana çıxartmaq üçün ciddi səy göstərərlər. İnsanların özləri barəsində, necə də zəngindir və necə də pul xərcləməyi sevir deyə düşünmələri üçün bir çox cəhdlər edərlər. Əsla çəkinmədən zənginliklərini göstərəcək xərclər çəkərlər. İnsanların bu mövzudakı qənaətlərini olduqca gücləndirmək üçün, zənginliklərini vurğulayacaq geyim, avtomobil, ev kimi hər cür məsrəflərdə comərd və hətta bəzən bədxərc davranarlar. Evlərini, zənginlərin xüsusilə də “yüksək cəmiyyət” adlandırdıqları insanların dəyər verəcəyi ölçülərdə dekorasiya etməyə diqqət göstərərlər.

Bu insanlar həmin il dekorasiyada yaşıl rəngi üstün tutsalar, heç bəyənməsələr belə onlar da yaşıl rəngdən istifadə edər, qırmızı dəbdə olarsa qırmızını seçərlər. Heç bir istiqamətləriylə onlardan geri qalmaq istəməzlər. Bunu sanki bir qürur məsələsinə çevirərlər. "Desinlər, düşünsünlər" məntiqinin təsiri altında, bütün həyatlarını, zənginliklərini vurğulayacaq hərəkətlər edərək keçirərlər. Yay tətillərini həmin ilin ən dəbdəbəli tətil düşərgəsində, qış tətillərini isə, ən dəbdəbəli xizək mərkəzində keçirərlər. Uşaqlarını xaricdə oxudar, paltarlarını müəyyən ölkələrdən gətirdərlər. Yaşadıqları ətraflarında "onların da var" demələri üçün, ən bahalı yaxta alar, özləri minməsələr də, bir limanda bağlayıb insanlara sərgilərlər. Ən çox qısqandırmaq istədikləri insanları bu yaxtalarla gəzdirərlər. Ən bahalı içkiləri, ən bahalı yeməkləri təqdim edərək heç bir mövzuda onlardan geridə qalmadıqlarını yaxşı şəkildə vurğulayarlar.

Əlbəttə ki, insanın imkanı olduğu və zövq aldığı təqdirdə, yuxarıda sadaladığımız hərəkətləri etməsində problem olmaz, əksinə bunları həqiqi mənada istədiyi üçün edirsə, bunlar nemət və gözəllikdir. Lakin burada bəzi insanların sahib olduqları yanlış məntiqdən söhbət gedir. Belə insanların nail olmaq istədikləri tək məqsəd var: O da özləri barədə; "zəngindir, comərddir, pul xərcləməyi sevir" deyilməsidir. Bunları eşitmək, bu insanların nəfsani istəklərini təmin edər, əhvallarını yüksəldər və motivasiyalarını gücləndirər. Bunun əksi olsa, alt-üst olar, bütün əhval-ruhiyyələri korlanar, pessimizmə qapılar və heç nədən zövq ala bilməzlər. Halbuki eyni insanlardan, bu səyi din əxlaqının insanlara çatdırılması, Allaha iman edənlərin sayının artması üçün, göstərmələri istənilsə, böyük ehtimalla bu təklifi dərhal rədd edərlər. Çünki cahil bir məntiqlə hərəkət etdikləri üçün, Allahın rizasını qazanmaq, insanların rizasını qazanmaq qədər özlərinə cəlbedici gəlməz. Bunda dünyəvi mənfəət təmin edəcəkləri, yaşadıqları cəmiyyətin diqqətini çəkəcəkləri, onların tərifini qazanacaqları bir istiqamət tapa bilməzlər.

Halbuki insan axirət günü bütün sahib olduqlarını arxasında qoyacaq və Rəbbimizin hüzuruna tək-tənha çıxacaq. Rizalarına olduqca əhəmiyyət verdiyi, sanki ilah hesab etdiyi, gözlərinə girmək üçün əlindən gələn bütün səyi göstərdiyi insanları isə, arxasında qoyacaq. Bu insanlardan heç birinin, ona azacıq da olsa köməyi toxunmayacaq, özünü Allahdan qoruya bilməyəcəklər. Allah bu batil dinin mənsubu olan insanlara axirətdə qarşılaşacaqları vəziyyəti belə çatdırır:

Hüzurumuza ilk dəfə sizi xəlq etdiyimiz kimi tək-tənha, həm də sizə verdiyimiz nemətləri arxanızda qoyub gəldiniz. Öz aranızda Allaha şərik saydığınız şəfaətçilərinizi də yanınızda görmürük. Artıq aranızda əlaqə qırılmış, iddia etdiyiniz məbudlar isə sizdən uzaqlaşmışdır. (Ənam surəsi, 94)

"Onun dostudur" desinlər məntiqi
Bu batil dini yaşayan insanlar ümumiyyətlə gözəl, yaraşıqlı, zəngin və ya tanınmış olduğu üçün, bir insanın dostu olarlar. Onlar üçün bu insanın əxlaqının heç bir əhəmiyyəti olmaz. Məsələn, çox gözəl bir qızın dostu kimi tanınmaq üçün, onun bütün nazlarına göz yumar. Ətrafında göstəriş etmək, özü barədə, o qızın ən yaxın dostudur dedirtmək üçün səy göstərər. Onunla birlikdə görülmək üçün səy göstərər.

Eyni vəziyyət, zəngin biriylə dostluq edən bu cür düşüncəyə sahib insan üçün də keçərlidir. Onunla danışmaq və ya eyni masa başında əyləşmək, birlikdə gülmək, ona öz adıyla xitab edəcək qədər yaxın olması, özüylə zarafat etməsi, telefonla zəng etməsi, evinə gəlməsi və ya onun avtomobilinə minərkən insanlar tərəfindən görünməsi qürurunu oxşayar. İnsanların onun barəsində; "o zəngin insanın dostudur, necə də gözəl, necə də şanslıdır" dediklərini düşündükcə bunun dünyadakı ən mühüm uğurlardan biri olduğunu zənn edər. Həmin insanla dost olduğu üçün, özünü çox əhəmiyyətli biri kimi hiss edər. Bundan ötrü də, onun bütün nazlarına, bəzi hallarda zalımlığına və eqoistliyinə sırf insanlar "onun dotudur" demələri üçün, dözməyi gözə alar. Halbuki insan Allah rizası üçün dostluq qurmalıdır. Çünki insan axtardığı güc və qüruru, ancaq Allaha qulluq edərək qazana bilər. Quranda insanların axtardığı bütün güc və qürurun Özünə məxsus olduğunu Allah belə bildirir:

Möminləri qoyub kafirləri özlərinə dost tutanlar qüvvəti və şərəfi onlardamı axtarırlar? Halbuki qüvvət və şərəf tamamilə Allaha məxsusdur. (Nisa surəsi, 139)

Yuxarıda bəhs etdiyimiz məqsədlər güdülərək qurulan dünyəvi dostluqlarda isə, insan ancaq ziyana uğrayar və alçalmış olar. İnsanların diqqətini çəkmək, arxasından qibtəylə danışmalarını təmin etmək üçün, qurduğu bu dostluqlar heç bir gözləntisinə həqiqi mənada cavab verə bilməz. Qarşısındakı insan Quran əxlaqını yaşamadığı müddətcə ondan həqiqi dostluq, yaxınlıq, vəfa, sədaqət görə bilməz. Dünyada bəzi mənfəətlər əldə etmiş kimi görünsə də, Quran əxlaqından uzaq bir dost, insanın axirətdə böyük ziyana uğramasına səbəb olar. Allah bu həqiqəti Quranda belə bildirir:

Şübhəsiz ki, onları haqq yoldan azdıracaq, onlar isə özlərinin haqq yolda olduqlarını güman edəcəklər. Nəhayət, o, hüzurumuza gəldikdə yoldaşına deyər: “Kaş ki, mənimlə sənin aranda məşriqlə məğrib arasındakı uzaqlıq qədər məsafə olaydı. Sən nə pis yoldaş imişsən! (Zuxruf surəsi, 37-38)

"Həmişə ən doğrusunu o bilər" desinlər məntiqi
İnsan aciz bir varlıqdır və Allahın özü üçün müəyyənləşdirdiyi taledən kənara çıxması qeyri-mümkündür. Çünki kainatdakı hər şey Allahın müəyyənləşdirdiyi tale əsasında mövcudluğunu davam etdirər. Allah Quranda Qəmər surəsində; "şübhəsiz ki, Biz hər şeyi tale ilə yaratdıq" (Qəmər surəsi, 49) ayəsiylə bu həqiqəti bildirir.
İnsan, Allah necə müəyyənləşdiribsə o cür də yaşaya bilər. Məsələn, harada hansı səhvi edəcəyi və ya harada uğur qazanıb harada uğur qazanmayacağı əvvəlcədən məlumdur və vaxtı gəldikdə bunları anbaan yaşayar. Hər nə tədbir görsə də, taledən kənara çıxa bilməz. Əgər Allah taleyində eyni səhvi 500 dəfə edəcəyini müəyyənləşdiribsə, hər nə etsə də, bu sayı nə artıra, nə də azalda bilər. Düz 500 dəfə eyni səhvi təkrarlayar. Belə olduğu halda, insanın hələ də həyatı boyu hər şeyin ən doğrusunu etdiyini, ən doğrusunu bildiyini iddia etməsi ağıllı düşüncə olmaz.

Lakin Allah inancı olmayan və bütün kainatın təsadüflər nəticəsində yaranması yalanına inanmış bir insan, bu açıq-aydın həqiqəti qəbul etməz. Bunun bir nəticəsi olaraq da, insanlara təsir göstərməyin öz əlində olduğunu düşünər. Bu yanlış inanc onu, özünü insanlara isbat etmək üçün, böyük səy göstərməsinə sövq edər. Elə ağıllı şəkildə hərəkət etməlidir ki, hər kəs hər şeyin ən doğrusunu onun bildiyini düşünsün.

Məsələn, bir insan iqtisadiyyat mövzusunda iddialıdırsa, "o iqtisadiyyatla əlaqədar hər şeyi bilir" deyilməsi üçün, bu mövzuda özünə verilən bütün sualları doğru cavablandırmalıdır. Bunun üçün də, gecə-gündüz dayanmadan çalışmalı, oxumalı, gündəmi izləməlidir. Eləcə də, tarix mövzusunda iddialıdırsa, dünyanın siyasi tarixində yer tutan mühüm bir hadisənin tam baş vermə tarixini, kimlər arasında baş verdiyini incəliklərinə qədər bilmək məcburiyyətindədir. Bunun üçün də yenə illərlə çalışmalıdır. Yalnız bunlar da kifayət etmir, məsələn, əgər idman mövzusunda iddialıdırsa, hər gün saatlarla məşq etməli, bütün yarışmalarda birinci yerə çıxmalı, bunun üçün lazım gəlsə ictimai həyatını, dostlarını və ailəsini ikinci plana atmalıdır. Lakin unudulmamalıdır ki, bütün bunlar dünyaya istiqamətli səylərdir. Əlbəttə ki, bu səyi göstərmək, dünyada uğur qazanmaq da gözəldir. Lakin bu uğuru qazanmaq üçün, Allah rizası unudulsa, bunun o insana gətirəcəyi nəticə zərər olacaq. İnsan bu dünyada müəyyən uğur qazansa da, axirətdə Allahın razı olacağı şəkildə yaşamadığı üçün (Allahın diləməsi istisna olmaqla) axirətdə əbədiyyən ziyana uğrayacaq.

Üstəlik, insan Allah qarşısında çox aciz mövqedədir. Həyatı boyu hər hansı sahədə çox müvəffəqiyyətli olan bir insan, bir gün gözləmədiyi bir hadisəylə qarşılaşaraq bu müvəffəqiyyətini itirə bilər. Məsələn, dünya siyasəti mövzusunda çox bilikli, hər an özündən məsləhət alınan bir insan, bir gün yaşayacağı bir problem nəticəsində heç bir şey xatırlamayan, aciz bir insan mövqeyinə gələ bilər. Həmçinin insan unutmamalıdır ki, Allahın sonsuz biliyi qarşısında öz biliyi heç nədir. Çünki insanın sahib olduğu bütün biliyi özünə öyrədən də Allahdır. Unudulmamalıdır ki; "...hər bilik sahibindən də üstün bir bilən var" (Yusif surəsi, 76). Ən üstün və mütləq bilik sahibi olan isə, uca Rəbbimizdir. Buna görə də, hər şeyin ən yaxşısını bilmək, istədiyi sahədə çox müvəffəqiyyətli olmaq iddiasında olan bir insan bu mövzuda göstərdiyi səylə yanaşı Allahın razı qalacağı, gözəl əxlaqlı bir qul ola bilmək üçün də çalışmalıdır. Ancaq bu yolla həqiqi mənada nicat qazanmaq olar.

 

"Bütün mühitlərə uyğunlaşar" desinlər məntiqi
Kitabın əvvəlindən bəri üzərində dayandığımız kimi, cahil cəmiyyətdə yaşayan bir çox insan özünü, içində yaşadığı ictimai mühitin qanunlarına və həyat tərzinə əməl etmək məcburiyyətində hiss edər. Bu mühit özündən nə etməsini istəyirsə, qarşılarında necə bir insan modeli görmək istəyirsə bunu etmək üçün səy göstərər. Çox vaxt da, Quran əxlaqına zidd olan və ya özünə zərər verəcək şeyləri etməkdən çəkinməz. İnsanlara tapınma dininin sanki bir ibadət mahiyyətində olan; "bütün mühitlərə uyğunlaşar" desinlər məntiqinə zidd gəlmək istəməz.

Məsələn, alicənab xarakterli bir gənc, qrup yoldaşları əxlaqsız və nəzakətsizdirsə, özü belə olmadığı halda onların həyatına uyğunlaşmağa çalışar. Qrupundan kənarlaşdırılmamaq, onların deyimiylə desək; "geri düşüncəli", kimi ittihamlarla qarşılaşmamaq üçün, xarakterindən güzəştə getməyə başlayar. Yaxud dostları siqaret çəkdiyindən ötrü, sağlamlığına zərər verəcəyini bilə-bilə o da siqaret çəkməyə başlayar. Hətta bəzən bir insan Allaha iman etdiyi halda, yaşadığı mühit dindar olmadığı üçün onlara özünü çox fərqli tanıdar. Bu mühitdən kənarlaşdırılmamaq üçün, ibadətlərini yerinə yetirməməyə başlayar. Halbuki bütün bunlar insanların rizasını qazanmaq, onları incitməmək üçün edilər. Bunu edən insanlar, dünyada və axirətdə görəcəkləri zərəri mütləq düşünməli və Allaha haqq-hesab verəcəkləri gündən, qorxub çəkinməlidirlər.

İctimai mühitə uyğunlaşma bəhanəsiylə, doğruları tərk etmək, əxlaqsızlıqlara göz yummaq ictimai baxımdan da böyük təhlükədir. Xüsusilə gənclər arasında əxlaqi pozulmanın təməlində bu çürük məntiq yatır. Bu mühitlərdə narkotikdən istifadə edən, alkoqolizm müalicəsi alan və ya fahişəlik edərək dolanan bu insanlardan niyə bu vəziyyətə düşdükləri soruşduqda ortaya atacaqları ən mühüm bəhanələrdən biri, ətraflarına ayaq uydurmaq üçün, belə bir yola yönəlmək məcburiyyətində qaldıqları olacaq.
Halbuki Allah Qatında, insanların başqa insanlar qarşısında belə bir məsuliyyətləri yoxdur. Allah insanları yalnız Öz rizasını güdmək və Quran əxlaqının hökmlərinə əməl etmək mövzusunda məsul tutur. Bundan başqa məqsədlərlə edilən hər cür hərəkət insanları yalnız pis yola çəkər, fitrətinə zidd hərəkətlər etməsinə səbəb olar. Bütün həyatı böyük vicdan əzabı içində, sıxıntı yaşayaraq bitər. Quranda Allah pis dostlar tutanların bu vəziyyətini belə bildirir:

O, Allahı tərk edərək özünə nə zərər, nə də xeyir verə bilməyənə yalvarır. Dərin azğınlıq da elə budur. Həm də zərəri xeyrindən daha yaxın olana yalvarır. O nə pis köməkçi, nə pis yoldaşdır! (Həcc surəsi, 12-13)

Buraya qədər insanlara tapınma dininin "desinlər" qanununun bəzi təməl başlıqlarından bəhs etdik. Lakin bəhs edilən batil dinin xüsusiyyətləri, əlbəttə ki, bunlarla məhdudlaşmır. Bu batil dini yaşayan insanın demək olar ki, atdığı hər addım insanların özü üçün yaxşı şeylər düşünmələri, özündən razı olmaları təməli üzərində qurulmuşdur. İnsanların düşüncəsini tamamilə bu məntiq təşkil etdiyindən, həyatlarının hər anı bu səylə davam edər. Lakin eyni cəmiyyətdə yaşasalar da səmimi iman sahibləri bu cahil dinin mənsublarından fərqlidirlər. Onların eyni işləri gördükləri görünsə də, niyyət etibarilə insanlara deyil, Allaha yönəliblər. Onlar, insanların heç bir gücü olmadığını, bütün gücün Allaha məxsus olduğunu qavrayıblar. Onlar da insanları məmnun edəcək davranışlar göstərə bilərlər, lakin bunu edərkən də qarşılarına Allahın rizasını qazanmağı məqsəd qoymuşdurlar. Allahın əmr etdiyi kimi insanlara qarşı gözəl əxlaq göstərərlər, bu da onlara həm Allahın rizasını qazandırar, həm də insanların məmnun olmasını təmin edər.

"Deməsinlər" qanununun səhvliyi
"Desinlər" məntiqində olduğu kimi, "deməsinlər" məntiqində də göstərilən meyar, insanların düşüncələrinə müsbət istiqamətdə təsir edə bilər. Burada da bəzi insanların Yaradıcımızın rizasını, dünyada mövcud olma məqsədlərini unudub, yaradılmışların rizasını əsas hədəf kimi götürmələrindən söhbət gedir.
Bu cür düşünən bir insan, ətrafındakıların; "bir avtomobili belə yoxdur, özünə məxsus bir evi belə yoxdur" deməmələri üçün çox çalışar. Yaşadığı cəmiyyətdə məqbul görülən mal-mülk nələrdirsə, onları əldə etmək üçün, sanki bütün həyatını bu işə həsr edər.

Əgər haqqında bəhs edilən insan, bir iş yeri sahibidirsə, bu dəfə də ətrafına qarşı nüfuz sahibi görünməyə çalışar. Digər insanların; "əmri altındakılara belə söz keçirə bilmir" deməmələri üçün, iş yerindəki işçilərə qarşı sərt xarakter göstərər. Başqa biri isə, dostlarının özü barəsində; "heç təmizkar deyil, üstəlik, də bacarıqsızdır" deməmələri üçün, başqa vaxtlarda təmizliyinə diqqət yetirmədiyi evini, onlar hər gəldikdə çox yaxşı şəkildə təmizləyər. Müxtəlif yeməklər hazırlayar. Lakin dostlarının görməyəcəyi mühitlərdə bunlara heç diqqət göstərməz. Yaxud bir insan ətrafındakıların ona; "cahildir, heç mədəniyyəti yoxdur" deməməsi və onu öz aralarına qəbul etməsi üçün, kitabxanasını oxumadığı və oxumağa niyyətli olmadığı kitablarla doldurar. Yaxud da yay tətilinə çıxdıqda sırf insanların özü barəsində; "onu heç kitab oxuyarkən görmədik" deməmələri üçün əlinə kitab alar və oxuyurmuş kimi edər.

İnsanlara tapınma dininin mənsubu olan bir insan, özünü, yaşadığı ictimai mühitin qanunlarına əməl etmək məcburiyyətində hiss edərək onların maraqlandıqları mövzularla da maraqlanırmış kimi göstərər. Məsələn, yuxarı təbəqədən insanların olduğu bir mühitdə, sevmədiyi halda verilmiş bir ev tapşırığı kimi rəsm sərgilərinə gedər, hərraclarda iştirak edər, avtomobil yarışlarını izləyər, pianino çalmağı öyrənər. Yalnız bu insanların onu öz aralarına qəbul etmələri, özlərindən kənarlaşdırmamaları və özü barəsində; "mühitimizə uyğunlaşmır, zidd və uyğunsuz bir insandır, sonradan görmədir, onu sevmirik" deməmələri üçün, özünü əslində sevmədiyi işlər görməyə məcbur edər (təbiidir ki, bunları zövq alaraq etsə, bunun yanlış tərəfi olmaz, lakin burada nəzərdə tutulan insanın səmimiyyətsiz şəkildə, süni rəftarla, məmnun olmadığı halda zövq alırmış kimi görünməsi və özünü xoşlamasa da bunları etməyə məcbur hiss etməsidir).

Bu sayılanlar cahil cəmiyyətlərdə yaşanılan nümunələrdən yalnız bir neçəsidir. Quran əxlaqını yaşamayan istənilən cəmiyyətdə, istənilən mühitdə, istənilən şəhərdə, istənilən məktəbdə bu nümunələrin fərqli növlərinə rast gəlmək mümkündür. Bu məcburiyyət hissi nəticəsində insan özünü bir-birləriylə uyğunluğu olmayan, bir-birləriylə münasibət qura bilməyən saysız insanın və qanunun içində görər. Özünü çıxış yolu olmayan, kabus bənzəri bir həyatın içində yaşamağa məhkum edər. Üstəlik, əməl etməli olduğu qanunlar öz daxilində olduqca ziddiyyətlidir. İnsanların fikir və istəkləri əsasən insandan-insana dəyişər. Çünki ortada, bu insanların fikirlərini ortaq nöqtədə birləşdirəcək, bütün insanların fitrətlərinə cavab verəcək ağıllı bir qanun yoxdur. Bundan ötrü də, insanlara tapınma dininə tabe olmaq üçün, səy göstərən bir insan heç vaxt istədiyini əldə edə bilməz və ətrafındakı hər kəsin rizasını eyni anda qazana bilməz. Birini məmnun edəcək bir şey etdikdə, bu, digərini məmnun edə bilməz. Bir sözlə, bu batil dinin insan həyatına gətirdiyi sistem tamamilə sonsuz bir dövrdür.

Halbuki Allah rizasına uyan insanlar bu cür mürəkkəb vəziyyətlərlə üzləşməzlər. Məqsədləri yalnız Allahı razı salmaq olduğu üçün, belə çətinliklərlə üzləşməzlər. Allah insanlardan öz fitrətlərinə tam mənasıyla uyğun bir həyat tərzi yaşamalarını istəyər. Rəbbimiz bir-birləriylə uyğunluq içində yaşayacaqları, dünyada və axirətdə rahatlıq tapacaqları həyata yönəldəcək bir rəhbər olaraq Quranı göndərmişdir. Quran əxlaqını yaşayanlar, yalnız Allaha yönəlməyin verdiyi sonsuz sərbəstliyə sahib olarlar. Həyatlarında qarışıqlığa, qərarsızlığa, ziddiyyətə yer olmaz. Həmişə vicdanlarıyla doğrunu anlayar və ən gözəl davranmağa səy göstərərlər. Bundan ötrü də mənəvi cəhətdən qane olmuş, rahat, xoşbəxt və həmişə müsbət ruh halına sahib olarlar. Quranda bu iki insan qrupunun vəziyyəti belə bir nümunə ilə müqayisə edilir:

Allah bir-biri ilə çəkişən bir neçə şərikli ağası olan kişi ilə tək bir ağası olan kişini məsəl çəkir. Onlar məsəlcə eyni ola bilərmi? Həmd Allaha məxsusdur, lakin onların əksəriyyəti bunu bilmir.  (Zumər surəsi, 29)

Allahın ayədə bildirdiyi kimi, insanlar arasında Allahın rizasını güdənlərlə, bir-birləriylə heç bir uyğunluqları və ortaq cəhətləri olmayan insanların gətirdiyi qanunlara tabe olanların yaşayışları bir olmaz. Yalnız Allaha iman edən insanlar əmrlərini yalnız Allahdan aldıqları və Onun kitabına tabe olduqları üçün, aralarında hər hansı mübahisə və ya müzakirə mövzusu olmaz. Bundan ötrü də, "desinlər", "deməsinlər", "düşünsünlər", "düşünməsinlər" kimi cahil insanların qapıldığı vəsvəsələrə qapılmazlar. Dərindən düşünər və əsil şeyin dünya və buradakı insanların məmnuniyyəti deyil, axirət həyatı və Rəbbimizin rizası olduğuna iman edərlər. Allah başqa bir ayədə isə, insanlara, Özündən başqa ilahlar qəbul etməyin böyük səhv olduğunu belə xatırlatmışdır:

De: “Allahdan başqa yalvardığınız şəriklər haqda düşündünüzmü? Bir mənə göstərin görüm, onlar yer üzündə nəyi yaradıblar? Yoxsa onların göylərin yaradılmasında şərikliyi var?” Yaxud onlara bir kitab vermişik, onlar da ondakı dəlilə istinad edirlər? Xeyr! Zalımlar bir-birinə ancaq yalan vəd verirlər (Fatir surəsi, 40)

Lakin cahil insanların həyat tərzini yaşayan insanlarda (daha əvvəlki səhifələrdə ətraflı qeyd etdiyimiz kimi) bu inanc kök salmışdır. Bu vəziyyət onları bir tərəfdən "desinlər" və "deməsinlər" qanunları əsasında yaşamağa məhkum etdiyi halda, digər tərəfdən bəzi yanlış hərəkətlərə sövq edər. Bu rəftarları belə sadalaya bilərik:

Yalan danışmağı həyatın həqiqəti kimi görənlərin düşdükləri vəziyyət
Özünü insanlara görə nizamlayan bir insan, etdiyi səhvləri gizlətmək üçün yalan söyləmək məcburiyyətində qalacaq. Çünki insanlara tapınma dinində insan özünü mümkün qədər səhvsiz və qüsursuz göstərmək məcburiyyətindədir. Lakin insan olmasının tələbi olaraq, tez-tez səhv etdiyi və cəmiyyət meyarlarına görə qüsurlu cəhətləri olduğu üçün, bu cəhətlərini ancaq yalanlarıyla örtə biləcəyini düşünər. Nəticədə özünü olduğundan fərqli göstərmək üçün həmişə yalan söyləyərək insanları aldatmağa başlayar.

Məsələn, yeni bir məktəbə daxil olan bir gənc, orada istədiyi dost mühitinin arasına qəbul edilmək üçün, özünü çox zəngin, yaxşı bir ailədən gələn, böyük imkana sahib biri kimi tanıdar. Hər danışığında bu istiqamətini vurğulayacaq cümlələr işlədər, tətillərini xaricdə keçirdiyinə, ən bahalı məkanlarda olduğuna dair yalanlar söyləyər. Halbuki bütün bunları yalnız məktəb yoldaşlarının diqqətini çəkmək üçün uydurmuşdur. Həqiqətlər ortaya çıxdığı vaxt, bu insanın orta gəlirli bir ailənin oğlu olduğu, qətiyyən xaricə getmədiyi öyrənilər. Lakin insanlara tapınma dininin tələbləri bu insanı belə bir yalan söyləməyə sövq etmişdir. Özü barəsində; "yaxşı imkanlara sahibdir, yaxşı bir ailəyə mənsubdur" deyilməsi üçün, bütün bunları ortaya atmışdır. İnsanları aldatmış və özünə, cəmiyyətin gözlədiyi meyarlara uyğun saxta şəxsiyyət vermişdir. Bu əsnada, uydurduğu hər yalandan Allahın anbaan xəbərdar olduğunu və bunların hər biri üçün vaxtı gəldikdə Rəbbimizə haqq-hesab verəcəyini düşünməmişdir. Cəmiyyətdə bu cür nümunələrə çox sıx rast gəlinər. Zəmanəmizdə bir çox insan özünü olduğundan fərqli göstərmək, böyütmək, xarakterizə etmək məqsədiylə yalana müraciət edir.

Halbuki saleh müsəlmanlar Allahın edilən bütün hərəkətləri gördüyünü, insanın yalan söylədiyi anları bildiyini unutmazlar. Həqiqətləri, digər insanlardan gizlədə bilsələr də, Allahdan gizlətməyin qeyri-mümkün olduğunu çox yaxşı qavrayarlar. Allah Quranda bu həqiqəti; "...yerdə və göydə heç bir şey Allahdan gizli qalmaz" (İbrahim surəsi, 38) ayəsiylə bildirmişdir.

Lakin insanlara tapınma dini, çox insanın qəlbini Allahdan uzaqlaşdıraraq, onları yalan söyləməyə məcbur edər. Bu həyat tərzini "həyatın həqiqəti" kimi təqdim edər və əxlaqsızlığı sanki normal bir insani xüsusiyyətmiş kimi mənsublarına yaşadar. Allahın insanların kökslərində gizlədərək açıb bildirmədikləri şeyləri bildiyini, görməzlikdən gəlmələrinə səbəb olar. Onları yalana əsaslanan, səmimiyyətsiz danışıqlar etməyə, içlərindəki həqiqi hissləri gizlədən səmimiyyətsiz baxışlar əks etdirməyə və ya içlərindən heç gəlmədiyi halda yalana əsaslanan sevgi nümayişi etməyə məcbur edər. Bütün bunların nəticəsində isə, dostluqlar, yoldaşlıqlar və qurulan bütün digər insani əlaqələrdə böyük səmimiyyətsizlik hakim olar. Cahil dini yaşayan böyük insan kütlələri həyatlarını, Allaha iman etməyin təmin edəcəyi həqiqi sevgini, yaxın dostluğu və səmimiyyəti heç bilmədən keçirər və sonunda isə, ölərlər. Heç bir mənfəətə əsaslanmayan qarşılıqsız sevgini və cənnət həyatına niyyət edərək qurulan həqiqi dostluğu həyatının tək bir anında belə yaşaya bilməzlər.

 

Göstəriş üçün yaşamaq
Cahil sistemdə, maddi dəyərlərə, gücə, pula, mülkə dəyər verildiyini görən insanlar, əvvəlki başlıqda da nümunə verdiyimiz kimi, özlərini ətraflarına olduqlarından daha güclü və zəngin göstərmək məcburiyyətində hiss edərlər. Bunun nəticəsində cəmiyyətdə, hər şeyi ilə şişirdilmiş şəkildə yaşayan bir insan modeli ortaya çıxar. Məsələn, insanların rizasını qazanmaq ardınca qaçan bir insan, özü barəsində; "hər şeyin ən yaxşısına sahibdir" deyilsin məntiqiylə hərəkət etdiyi üçün normal həyat tərzi yaşaya bilməz. Aldığı paltarlar, evinin dekorasiyası, həyat tərzi həmişə göstəriş məqsədli olar. İnsanlar arasına daxil olduqda özünə diqqət və qayğı göstərmələri, onun yerində olmağı istəmələri üçün, mümkün qədər şişirdilmiş zəngin insan görünüşü təqdim etməyə diqqət göstərər. Danışıqlarında qibtə etdirici, qarşısındakına göstəriş edən bir siyasət tətbiq edər. İnsanların, gördükləri zənginlik qarşısında arxasınca danışmalarını, sahib olduğu nemətlərin dildən-dilə gəzməsini qarşısına məqsəd qoyar. Bunun üçün həmişə sahib olduğu mülklərin çoxluğunu və dəyərini vurğulayacaq söhbətlər edər, paltarlarını ən yaxşı markalardan seçdiyini göstərəcəyi yollar axtarar, həmişə məşhur məkanlarda gəzdiyini hiss etdirəcək mühitlər meydana gətirər.
İnsanlara tapınma dininin mənsubları göstəriş etmə hərisliyi ilə, dünya həyatlarını qəflət içində keçirərlər. Quranda Allah göstəriş hərisliyinin insanların başını o qədər qatıb, onları həqiqətləri görməyəcəkləri sərxoşluğa qərq etdiyini belə xəbər verir:

Çoxluğa hərisliyiniz başınızı o qədər qatdı ki… (Təkasur surəsi, 1)

Bilin ki, dünya həyatı oyun və əyləncə, bəzək-düzək, bir-birinizin yanında öyünmək, var-dövləti və oğul-uşağı çoxaltmaq istəyindən ibarətdir. Bu elə bir yağışa bənzəyir ki, ondan əmələ gələn bitki əkinçiləri heyran edir. Sonra o quruyur və sən onun sapsarı olduğunu görürsən. Sonra isə o çör-çöpə dönür. Kimisini axirətdə şiddətli əzab, kimisini də Allahdan bağışlanma və razılıq gözləyir. Dünya həyatı isə aldadıcı ləzzətdən başqa bir şey deyildir. (Hədid surəsi, 20)

Bu göstəriş aludəçisi insanların həqiqi yaşayışları isə, insanlara sübut etməyə çalışdıqlarından çox fərqlidir. Bu insanın həqiqi həyatına baxdığınız vaxt, bütün gününü təmtəraqla bəzədilmiş evinin ən sadə və kiçik otağında keçirdiyini, sahib olduğu dəbdəbəli paltarların yerinə olduqca bəsit, rahat və eyni paltarları seçdiyini görərsiniz. Çünki onun göstəriş arzusu özünə qarşı deyil, digər insanlara istiqamətlidir. Bundan ötrü də, insanların özünü görmədiyi yerlərdə şişirdilmiş və təmtəraqlı həyat tərzi olmaz. Təkcə digər insanlarla birlikdə olarkən, özünü lüzumsuz çətinliyə salar, lüzumsuz bir özünü sübut etmə hərisliyinə qapılaraq sanki öz-özünə zülm edər.

Halbuki mühüm olan insanın, ətrafın tərifini qazanmaq üçün deyil, Quran əxlaqına və öz fitrətinə uyğun şəkildə yaşamasıdır. Çünki fitrətə zidd bir həyat tərzi yaşamaq insanı əldən salar və tez yaşlandırar. Quran əxlaqının gözəlliyindən uzaqlaşmaq insanı, riyakarcasına, sırf başqa insanların diqqətini çəkmək üçün, meydana gətirilən süni rəftarlarla süni danışan, süni davranan, həqiqi sevgi və hörməti yaşaya bilməyən, səmimiyyətsiz birinə çevirər. Bu xarakterə sahib bir insan isə, həyatı boyu rahatlıq tapa bilməz, dinc və xoşbəxt ola bilməz. Bu da, Allahı unudub Onun qullarına qulluq etməyə çalışan bir insana Rəbbimizin dünyada verdiyi mənəvi əzab olar. Axirətdəki əzablarının isə zillət və peşmanlıq olacağı ayələrdə belə bildirilir:

Pis işlər görənlərə isə pisliyin cəzası onun misli qədər verilər. Onları zillət bürüyər. Onları Allahdan qoruya bilən bir kimsə də yoxdur. Onların üzləri sanki zülmət gecənin parçalarına bürünmüşdür. Onlar Od sakinləridir və orada əbədi qalacaqlar. O gün onların hamısını bir yerə toplayacaq, sonra da müşriklərə: “Siz də, şərikləriniz də öz yerinizdə qalın!” deyəcəyik. Biz onları ayıracağıq. Onların şərikləri deyəcəklər: “Siz bizə ibadət etmirdiniz. Bizimlə sizin aranızda Allahın şahid olması yetər. Doğrudan da biz sizin ibadətinizdən xəbərsiz idik”. Orada hər bir nəfər keçmişdə törətdiklərinin acısını çəkəcəkdir. Onlar Allaha – özlərinin həqiqi Himayədarına qaytarılacaq və uydurduqları bütlər onlardan uzaqlaşıb qeyb olacaqlar. (Yunis surəsi, 27-30)

Səmimiyyətsizlik sıxıntıların mənbəyidir
Əvvəlki hissələrdə də ifadə etdiyimiz kimi, insanların xoşuna gəlmək arzusunun cahil insanlarda yaratdığı digər bir rəftar pozuntusu da səmimiyyətsizlikdir. Lakin bu səmimiyyətsizlik yalnız ümumi bir xüsusiyyət kimi deyil, insan həyatının hər anını əhatə edən bir rəftar pozuntusu şəklində ortaya çıxar. Səmimi ola bilməmək, yəni inandıqlarıyla göstərdiyi rəftarların bir-birini tutmaması bu insanları güclü sünilik, təbii danışmamaq, təbii mimikaların, təbii səs və baxışın ortaya çıxa bilməməsi kimi problemlərlə üz-üzə qoyar.

Belə bir insan gülərkən ruhu bir şeydən zövq aldığı üçün deyil, yalnız qarşı tərəf özündən bunu gözlədiyi üçün gülər. Diqqətli görünməyin özünə müsbət xal qazandıracağını düşündüyü mühitlərdə, üzüylə və danışıqlarıyla diqqətli olduğunu vurğulamağa çalışar. Danışıqları, ağlından keçən həqiqi duyğuları əks etdirmir. Digər insanlarla arasına təbii düşüncələrinin anlaşılmasına mane olacaq bir pərdə çəkər. Bu pərdə onun bir teatr aktyoru kimi, rol oynamasını təmin edər. Bütün həyatı bu pərdənin qarşısında riyakarlıq edərək, mühitinə və insanına görə xarakter dəyişdirərək, qarşı tərəfin gözləntilərini təmin etməklə keçər. İnsanların hər birini Allahdan müstəqil, azad varlıqlar kimi gördüyü üçün, hamısının rizasını qazanmaq, hamısının gözləntilərinə cəmiyyətin özünə öyrətdiyi kimi əzbərdən cavablar vermək üçün səy göstərər. Lakin bu vəziyyət cahil cəmiyyətdə çox geniş yayıldığı üçün, insanlar necə bir bəla içində yaşadıqlarını elə də görməzlər. İçlərindəki sıxıntı və narahatlığın mənbəyinin bu süni xarakter olduğunu da düşünməzlər. Bütün bu suniliyi və səmimiyyətsiz halı yalnız Quran əxlaqını yaşayan, insanların rizasını axtarmayan, yalnız Allaha təslim olmuş bir insan analiz edə bilər və bu rəftarın verdiyi narahatlığın səbəbini tapa bilər. İnsanlara tapınma dininə iman edib eyni batil qanunları mənimsəmiş digər bir çox insan isə, bütün bunları "həyatın həqiqətləri", "həyatın insana yüklədiyi məsuliyyətlər" kimi ifadələrlə qəbul edər. Allah, iman edən qullarını səmimiyyətsizliyin yaratdığı bu sıxıntıdan uzaq tutar. Onlara, insan fitrətinə uyğun yaşamağın gətirdiyi azadlığın nemətini daddırar. Möminlər harada və kimin qarşısında olsalar da, çətin və ya asan hansı şərtlər altında olsalar da, Allahın hər an yanlarında olduğunu bilərlər. Bir məkanda üç nəfər olsalar burada dördüncü olaraq Allahın olduğunu bilərlər. Quranda bu həqiqət belə bildirilir:

Məgər Allahın göylərdə və yerdə olan hər şeyi bildiyini görmürsən? Üç nəfərin arasında gedən elə bir xəlvəti söhbət yoxdur ki, onların dördüncüsü, beş nəfərin də altıncısı O olmasın. İstər bundan az, istərsə də çox olsunlar - harada olursa olsunlar, Allah onların yanındadır. Sonra Qiyamət günü onlara nə etdiklərini xəbər verəcəkdir. Allah hər şeyi bilir. (Mücadilə surəsi, 7)

Bundan ötrü də, əsil qorxulmalı və razı salmaq üçün əsil səy göstərilməli varlığın Allah olduğuna qəlbən iman edərlər. Bu güclü inanc möminlərdə, insanların qarşısında olsalar da, Allahın hüzurunda olduqlarını dərk edən səmimi, təbii bir rəftar ortaya çıxarar. Onları, hər cür süni danışıq və rəftardan, səmimiyyətsiz düşüncələrdən və saxta hərəkətlərdən uzaq tutar.

İnancı gizlətmək meylinin yanlışlığı
Bəzi insanların dinin tələblərini yerinə yetirənləri kənarlaşdırdıqları, onlara öz zəif ağıllarınca, geri düşüncəli, qeyri-müasir insanlar kimi baxdıqları batil inanc sistemində yaşayan və Allaha iman edən bəzi insanlar, inanclarını gizlətməyə ehtiyac duyarlar. Xüsusilə insanlara tapınma dininin güclü şəkildə yaşandığı cəmiyyətlərdə insanların iman edənlərə olan yanlış yanaşma tərzi, bir çox insanın ibadətlərini gizlincə etməsinə səbəb olur. İnanclarından ötrü cəmiyyət tərəfindən kənarlaşdırılacaqlarını, işlərini, ictimai statuslarını itirəcəklərini zənn edən bir çox insan bu dünyəvi itkilər yerinə inanclarından və dolayısilə ibadətlərindən güzəştə getmək səhvini edər. Çünki ümumiyyətlə, insanların Allahı tanımadığı və din mövzusunda cahil olduqları cəmiyyətlərdə din əxlaqı tamamilə yanlış təqdim olunar. Guya dünyaya qapalı olmaq, qeyri-müasir olmaq və ya dünyadakı hər cür hadisəyə qarşı əks rəftar göstərib, minlərlə il əvvəlki bir həyat tərzinin həsrətini çəkmək kimi, həqiqətlə heç bir əlaqəsi olmayan anlayışla eyni mənada tutulur. Dindar insanların da belə bir dünyagörüşünə sahib olduğu ön mühakiməsi hakim olur.

Bu yanlış təsvirlər bəzi insanların dindən və dindarlardan çəkinməsinə səbəb olur. Dolayısilə bu insanlar din əxlaqını öyrənməkdən də uzaq qalırlar, Allaha inandıqları halda cəmiyyət tərəfindən bu cür bir insan kimi tanınmaq istəmədikləri üçün imanlarını gizlədərlər. İnsanların həqiqəti öyrəndikləri təqdirdə özləriylə olan əlaqələrini kəsəcəklərini, bunun nəticəsində maddi və mənəvi ziyana düçar olacaqlarını zənn edərlər.

Halbuki həqiqi mənada Allaha iman edən bir insan Quranın mahiyyətini qavrayar. Allahın qullarından nələr istəyib, nələr istəməyəcəyini çox yaxşı bilər. Həqiqi müsəlmanların, yuxarıda bəhs edilən təriflərdən çox fərqli anlayış və qavrayışa sahib olduqlarını anlayar. Din əxlaqının insanı fitrətinə qaytardığını, bütün dünya və axirət nemətlərini inananların önünə sərdiyini anlayar. Necə ki, Quranda Allah insanları cəhalətdən və cahil hökmlər verməkdən çəkindirir. Ayədə belə buyurulur:

Onlar hələ cahiliyyə hökmünümü istəyirlər? Qəti inanan bir camaat üçün Allahdan daha gözəl olan kimdir? (Maidə surəsi, 50)

Həmçinin Quranda möminlərin cahil insanlardan, yəni özlərinə izah edilməsinə baxmayaraq, Allah və dinlə keçmiş batil inanclarından imtina etməməyə meylli olan insanlardan üz döndərmələri əmr edilir. Bunu xəbər verən ayə belədir:

Sən bağışlama yolunu tut, yaxşı iş görməyi əmr et və cahillərdən üz döndər. (Əraf surəsi, 199)

Ayələrdən göründüyü kimi, İslam dini cəhalətlə fikri mübarizə aparmağı müdafiə edir. Bu ruha malik insanlar sahib olduqları yüksək mədəniyyət və rəftarla yanaşı, Quranın elminə sahib olmalarının təsiriylə digər insanların özləri barəsində nə düşünəcəklərinə əhəmiyyət verməzlər. Ən doğru olanı etməyin arxayınçılığı ilə, yalnız Allahın rəhmətini, rizasını və cənnətini qazanmaq arzusunda olarlar.

Allahın rizasını qazanmağı qarşılarına məqsəd qoyanlar dünyada və axirətdə nicat taparlar
İnsanlar ancaq haqq din əxlaqını yaşayaraq sağlam ağıl və ruha sahib ola bilərlər. Çünki din əxlaqını yaşamaq, insanı dünyəvi bağlardan xilas edər. İnsanı yalnız Allaha və Onun haqq kitabındakı əmrlərə qarşı məsul vəziyyətə gətirər. Bu, insanlar üçün çox böyük asanlıqdır. Allah Quranın bir çox ayəsində İslam dininin asanlığından bəhs edir "və sənə asan olanda müvəffəqiyyət verərik" (Əla surəsi, 8) deyə bildirərək müsəlmanların bu asanlıq içində müvəffəqiyyət əldə edəcəklərini xəbər verir. Başqa bir ayədə də, göndərilən elçilərin mühüm bir xüsusiyyətinin insanların üzərinə yüklənilən ağır yükləri və çətinlikləri, qanunları, batil inancları yox edib onları azad etmək olduğunu bildirilir. Nicat tapan insanların da bu əmrlərə tabe olan insanlar olacağı belə müjdələnir:

... O peyğəmbər onlara yaxşı işlər görməyi buyurar, pis əməlləri isə qadağan edər, onlara pak şeyləri halal, murdar şeyləri isə haram edər. Onların ağır yüklərini yüngülləşdirər və onları buxovlardan xilas edər. Ona iman gətirən, onu dəstəkləyən, ona kömək edən və onunla göndərilmiş nurun (Quranın) ardınca gedənlər isə nicat tapanlardır”. (Əraf surəsi, 157)

Ancaq üzərindəki dünyəvi zəncirlərdən xilas olmuş, ağlını, cahil cəmiyyətin məhsulu olan fikirlərdən qurtarmış, təmiz ağıl sahibi bir insan azad düşünə bilər. Belə bir insan digər insanların düşüncələrindən və tələblərindən müstəqil şəkildə yalnız Allahı razı salacaq qərarlar ala bilər. Bunun səbəbi, meyar olaraq yalnız Quranda bildirilən hüdudlara əsaslanmasıdır. Bundan savayı, kitabın əvvəlindən bəri üzərində dayandığımız kimi, insanların özü barəsində nə söyləyəcəklərinin, nə düşünəcəklərinin və ya barəsində hansı qənaətə gələcəklərinin əhəmiyyəti olmaz. İman edən bir insan üçün Allahın rizasını qazanmaqdan, Onun əmr etdiyi şəkildə yaşamaqdan başqa bir həyat tərzi yoxdur. Məhz bu həqiqəti qavrayan saleh möminlər cahil cəmiyyətin batil dinlərindən biri olan "insanlara tapınma dini"ni heç vaxt yaşamazlar.
Allah Quranda yaşadıqları cəmiyyətin İslam əxlaqından uzaq quruluşundan uzaqlaşan və özlərini Allaha həsr edən insanlara dair bir çox nümunə vermişdir. Bu şərəfə nail olmuş qruplardan biri Kəhf surəsində haqqlarında ətraflı məlumat verilən Əshabi-kəhfdir. Ayələrdə belə buyurulur:

Biz onların əhvalatını sənə olmuş bir həqiqət kimi söyləyirik. Onlar Rəbbinə iman gətirmiş gənclər idi. Biz də onların hidayətini artırdıq. Onlar kafir hökmdarın qarşısında durub: “Rəbbimiz göylərin və yerin Rəbbidir. Biz heç vaxt Ondan başqa məbuda ibadət etməyəcəyik. Əks halda olduqca böyük bir küfr danışmış olarıq!” – deyərkən onların qəlbinə qüvvət verdik. Cavanlardan biri o birilərinə dedi: “Bizim bu xalqımız Allahdan başqa məbudlar qəbul etdi. Bəs nə üçün onlar buna aid (bütlərə dair) bir dəlil gətirmədilər? Allaha qarşı yalan uydurandan daha zalım kim ola bilər?! Madam ki, siz onları və Allahdan savayı ibadət etdiklərini tərk etdiniz, onda mağaraya sığının ki, Rəbbiniz sizə Öz mərhəmətini geniş etsin və işinizdə sizin üçün fayda hazırlasın. (Kəhf surəsi, 13-16)

Tarix boyu Kəhf-əhli kimi özünü Allaha həsr etmiş, batil inanclardan və insanların rizasına istiqamətli dünyəvi ehtiraslardan xilas olan bir çox saleh insan yaşamışdır. Bu insanlar arasında ən diqqət çəkən nümunələrdən biri də Quranda adı çəkilən mübarək bir insan olan hz. Məryəmdir. Növbəti hissədə hz. Məryəmin "aləmlərin qadınlarından üstün edilməsini" təmin edən yüksək əxlaqına yer verəcəyik.

×

Qurandan gözəl bir nümunə: hz. Məryəm xarakteri

Quranda Allah, hz. İsa (ə.s)-ın anası olan hz. Məryəmi yalnız Özünə yönələn bir qul kimi nümunə verir. Hz. Məryəm, dünyaya gəlmədən əvvəl anası tərəfindən yaxşı qul olması və bütün dünyəvi bağlardan qurtulmuş olması istəyi ilə Allaha nəzir edilir:

Bir zaman İmranın arvadı demişdi: “Ey Rəbbim! Mən bətnimdəkini hər cür bağlılıqdan xilas edilmiş qul olması üçün Sənə nəzir etdim. Məndən qəbul et! Həqiqətən, Sən Eşidənsən, Bilənsən”. (Ali İmran surəsi, 35)

Belə mühüm bir istəklə Allaha nəzir edilən hz. Məryəmlə əlaqədar Qurandakı digər ayələr, Allahın hz. Məryəmin anasının bu duasını qəbul etdiyini göstərir. Ali İmran surəsində hz. Məryəmin olduqca gözəl və təmiz əxlaqla yetişdirildiyi belə bildirilir:

Bundan sonra Rəbbi onu gözəl şəkildə qəbul etdi və onu gözəl bir bitki kimi yetişdirdi... (Ali İmran surəsi, 37)

Allah, hz. Məryəmi seçdiyini və onu üstün etdiyini isə, belə bildirir:

Mələklər: "Məryəm, həqiqətən, Allah səni seçdi, təmizlədi və seçib aləmlərin qadınlarından üstün etdi," demişdi. (Ali İmran surəsi, 42)

Həmçinin Quranda hz. Məryəmə, Allaha sidq-ürəkdən boyun əyən, itaətkar, Allahın əmrlərinə tabe olan bir insan olması əmri verildiyi də bildirilir:

"Məryəm, öz Rəbbinə sidq-ürəkdən itaət et, səcdə qıl və rükuya gedənlərlə birlikdə rükuya get." (Al-i İmran surəsi, 43)

Hz. Məryəm həyatının müəyyən dövründə ailəsindən ayrılaraq şərq tərəfində bir yerə çəkilmişdir:

Kitabda Məryəmi də yad et. O zaman o, ailəsindən ayrılıb şərq tərəfdə olan bir yerə çəkilmişdi. (Məryəm surəsi, 16)

Burada yalnız yaşayan hz. Məryəm, bir möcüzə olaraq hz. İsa (ə.s)-ın doğuş xəbərini də bu vaxt almışdır. Cəbrayıl vasitəsilə özünə hz. İsa (ə.s)-ın doğumu müjdələnmişdir:

Mələklər dedilər: "Ey Məryəm! Həqiqətən, Allah Öz tərəfindən bir kəlmə ilə sənə müjdə verir. Onun adı Məryəm oğlu İsa əl-Məsihdir. O, dünyada və axirətdə seçilmiş, hörmətli və şərəflidir". (Ali İmran surəsi, 45)

Hz. Məryəm, Allahdan bir möcüzə olaraq, özünə heç bir insan əli toxunmadan hz. İsa (ə.s)-ya hamilə qalmış və sonra tənha bir yerdə tək başına hz. İsa (ə.s)-ı dünyaya gətirmişdir (Məryəm surəsi, 20). Allahın özü üçün müəyyənləşdirdiyi taleyə sidq-ürəkdən boyun əyən hz. Məryəm, bu hadisələrdən sonra qövmü tərəfindən özünə atılan bütün böhtanlar qarşısında təkcə Allaha təvəkkül edib Ona sığınmışdır. Quranda hz. İsa (ə.s)-ın doğumundan əvvəl və sonra meydana gələn möcüzəvi hadisələri qavraya bilməyən bu qövmün, hz. Məryəmə yönəlmiş ağır ittihamları və incidici sözləri belə bildirilir:

Məryəm körpəni qucağına alıb öz tayfasının yanına gətirdi. Onlar dedilər: “Ey Məryəm! Sən yaramaz (və ya görünməmiş) bir iş tutmusan. Ey Harunun bacısı! Atan pis kişi, anan da pozğun deyildi”. (Məryəm surəsi, 27-28)

Başqa bir ayədə isə, qövmün inkara sapmış olduğu və hz. Məryəm haqqında böyük yalanlar və böhtanlar ortaya atdığı belə bildirilir:

Onlar həm də küfr etdiklərinə və Məryəmə böyük böhtan atdıqlarına görə… (Nisa surəsi, 156)

Allah, hz. İsa (ə.s)-ı götürüb qövmünə geri qayıtmasını istədikdə hz. Məryəm Allahın əmrinə razı olmuş və insanların özü üçün nə düşünəcəklərini, barəsində nə cür böhtanlar atacaqlarına əhəmiyyət vermədən Allahın əmrinə tabe olmuşdur. Açıqlaması olduqca çətin bir hadisə içində olmasına baxmayaraq, bunu bəhanə gətirməmiş və özündən istəniləni tam şəkildə yerinə yetirmişdir. Özü barəsində qövmünün atdığı bütün ittihamlara əsil müsəlmana yaraşan şəkildə cavab vermişdir. Allahı unudub insanları ilahlaşdıran (Allahı tənzih edirik) cahillərdən çox fərqli əxlaqa sahib olduğunu, Allahın əmrlərinə tabe olaraq və insanların öz haqqındakı düşüncələrinə əhəmiyyət verməyərək göstərmişdir. Allah Quranda hz. Məryəmin həyatından verdiyi bu nümunə ilə insanlara mühüm hikmətlər göstərir. Çünki hz. Məryəm dünyada heç kimin başına gəlməmiş, bənzəri olmayan, möcüzəvi bir hadisə ilə imtahan edilmişdir. Olduqca çətin və səbir tələb edən bir mühitdə insanların təzyiq və böhtanları qarşısında gözəl səbir göstərmişdir. Bütün bunların nəticəsində isə, Allah hz. İsa (ə.s)-ı hələ beşikdə olarkən danışdıraraq anasını, insanların böhtanlarından təmizə çıxartmışdır.

Eynilə hz. Məryəm kimi, sidq-ürəkdən Allaha bağlı olan hər insan mütləq Allahın himayəsi altındadır. İnsanlar özü barəsində hər nə danışsalar və ya hər nə düşünsələr də, bunların Quran əxlaqını yaşayan bir insan üçün heç bir əhəmiyyəti yoxdur. Çünki eynilə hz. Məryəm nümunəsində olduğu kimi, əhəmiyyətli olan möminlərin Allah qatındakı mövqeləridir.

Hz. Məryəmin istəyi yalnız Allahın rizasını qazanmaq idi
Adnan Oktar: Hz. Məryəm tərtəmiz, dəyərli bir anamızdı, maşaAllah. Bütün aləmlərə nümunədir, bütün aləmlərin qadınlarından üstün yaradılmışdır. Çox mübarək bir varlıqdır. Bildiyiniz kimi, bir pərdə çəkdi, tamamilə özünü Allaha təslim etdi, nə evlilik, nə avtomobillər, nə evlər, nə də gələcək ardınca qaçırdı. Sadəcə bütün arzusu, bütün məqsədi Allahın rizasını qazanmaqdı, bütün fikrini buna cəmləşdirmişdi. (23 mart 2010, www.HarunYahya.tv müsahibəsindən)

×

İnsanlara tapınma dinindən xilas olmaq üçün düşünmək

Bütün sayt boyunca incəlikləri və nümunələriylə göstərdiyimiz insanlara tapınma dini, bu gün bir çox mənsubu, bir çox inananı olan batil bir dinə çevrilmişdir. İnsanların bir hissəsi, Allahın qüdrətini və axirətin yaxınlığını qavraya bilmədikləri üçün, bu batil dini və tətbiqlərini öz ağıllarınca çox məqbul qarşılayırlar. Halbuki bu əsassız din, onların həyatına qarışıqlıq, bədbəxtlik, qərarsızlıq kimi bir çox bəlanı gətirir, Allahın rizasını qazanmağa çalışmamağın yaratdığı sıxıntını həyatları boyu yaşamalarına səbəb olur. Qarşılarındakı insanların Allahdan müstəqil gücə sahib varlıqlar olduqlarını düşünən bu insanlar, həyatlarını onların razılığını qazanmaq üçün keçirərlər.

Halbuki insanın özü kimi yaradılmış varlıqlara ilahlıq isnad etmək kimi, böyük səhvliyə yol verməsi (Allahı tənzih edirik), onun bütün həyatı boyu insanlara kölə kimi bağlı yaşamasına və onların boyunduruğu altına girməsinə səbəb olar. Belələri insanlara özlərini bəyəndirmək üçün həqiqi xarakterlərindən savayı, səmimiyyətsiz, süni və çətin bir həyat yaşamaq məcburiyyətində qalarlar. Bunun nəticəsində isə, həyatları dözülməz hal alar. Hər anlarına narahatlıq, gərginlik və hüzn hakim olar. Bu batil sistemin cəmiyyətlər içində yayılması nəticəsində isə, insani heybəti olmayan, eyni bir fabrikdən çıxmış kimi bir-birinin surəti olan bir təsvirə, yanlış bir dünyagörüşünə və pis bir əxlaqa sahib, şüuru tam açıq olmayan, dialoqa keçilməsi olduqca çətin, söz anlamaz bir insan kütləsi ortaya çıxardar.

Bütün bunların səbəbi, insanların mütləq hakim olan Allahı tərk edib cahilcəsinə insanları ilahlaşdırmalarıdır (Allahı tənzih edirik). Allah, insanların başqa ilahlar qəbul etmələrindən ötrü dünyada fəsad, fitnə və qarışıqlıq çıxdığını Quranda belə xəbər verir:

İnsanların öz əlləri ilə etdiyi əməllərinin nəticəsi olaraq quruda və dənizdə fəsad törəyir ki, Allah onlara, etdiklərinin bir qismini daddırsın. Bəlkə, onlar haqqa qayıdalar. (Rum surəsi, 41)

Kitab boyu bəhs etdiyimiz bu batil sistemin mürəkkəb və təsirliymiş kimi görünməsinə baxmayaraq, səmimi insan üçün bunlardan bir anda xilas olmaq olduqca asandır. Təməlində, böyük düşüncə tənbəlliyinə əsaslanan bu vəziyyəti aradan qaldırmaq üçün, izləniləcək ən təsirli yol, bu tənbəlliyə qarşı ciddi fikri mübarizə aparmaqdır.

Düşünmək, insanın özü və yaşadığı dünya barəsindəki həqiqətləri qavraması üçün, mühüm bir yoldur. Dərin düşünmək isə, insanın yeni və doğru bir dünyagörüşü formalaşdırmasına vəsilə olar. Səmimi şəkildə düşünən bir insan Allahın yaratmasındakı üstünlüyünü, Onun mütləq hökm sahibi olduğunu daha yaxşı qavrayar. Düşünmək; insanların qənaətinə nə qədər təsir göstərməyə və ya onları nə qədər razı salmağa çalışsa da, heç bir insanın Allahın təqdirindən kənara çıxa bilməyəcəyini görməsini təmin edər.

Həmçinin düşünmək insanın, Allahdan başqa bütün varlıqların, aciz və ölümlü olduğunu qəti şəkildə dərk etməsinə kömək edər. Bunlar kimi imani cəhətdən olduqca mühüm mövzuları düşünərək anlayan, ağlı başında bir insan üçünsə, insanları razı salmağa istiqamətli bu cahil dindən xilas olmaq çox asandır. Təkcə qısa müddət düşündükdən sonra, insanların nə dediyinə, nə düşündüyünə və ya necə olmasını istədiklərinə əhəmiyyət verməyən, yeganə meyarı Allahın rizasını qazanmaq olan, iradəsi güclü, olduqca şəxsiyyətli və şüurlu, Allahdan qorxan, gözəl əxlaqlı müsəlman olaraq həyatına davam edər.

Quranda bildirilən hz. Yusif (ə.s)-ın zindan yoldaşlarına etdiyi təbliğ bu mövzuda üzərində düşünülməli bir nümunədir. Ayələrdə belə buyurulur:

"Ey mənim zindan yoldaşlarım! Ayrı-ayrı tanrılar yaxşıdır, yoxsa Tək olan, hər şeyə Qalib gələn Allah? Ondan başqa ibadət etdikləriniz sizin və atalarınızın adlandırdığınız adlardan başqa bir şey deyildir. Allah onlara dair heç bir dəlil nazil etməmişdir. Hökm yalnız Allahındır. O əmr etmişdir ki, yalnız Ona ibadət edəsiniz. Doğru din budur, lakin insanların çoxu bunu bilmir". (Yusif surəsi, 39-40)